Yükseköğretim Mezunu İşsiz Bireylerin İş Arama Davranışlarının Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi Çerçevesinde İncelenmesi: Malatya İli Örneği = Examining the Job Search Behaviors of Higher Education Graduate Unemployed Individuals within the Framework of Social Cognitive Career Theory: The Example of Malatya Province

Abstract

Yükseköğretim mezunu bireyler için işsizlik, bireysel, sosyal ve ekonomik açılardan önemli bir sorundur. İstihdam süreciyle bağlantılı olarak değerlendirilen bu sorun, birçok farklı boyut ve değişkenle ilişkilidir ve oldukça karmaşıktır. Bu karmaşıklığın üstesinden gelmek, iş arama davranışının doğru planlanması ve yönetilmesine bağlıdır. Bu bağlamda, iş arama davranışını çeşitli boyutlardan ele alan ve II. Nesil Davranışsal İktisat perspektifini yansıtan modeller, özellikle Bandura'nın Sosyal Bilişsel Teorisi'nden esinlenen Lent, Brown ve Hacket (1994) tarafından geliştirilen Sosyal Bilişsel Kariyer Teorisi (SBKT) gibi yaklaşımlar önem kazanmaktadır. SBKT, önceki teorilerin kavramlarını bütüncül bir bakış açısıyla birleştirerek iş arama sürecini daha kapsamlı bir şekilde açıklamayı amaçlamaktadır. Bu araştırmanın amacı, İŞKUR'a kayıtlı yükseköğretim mezunu işsiz bireylerin iş arama davranışını SBKT çerçevesinde Malatya ili bağlamında analiz etmektir. Bu doğrultuda, bireylerin demografik özellikleri, psikolojik durumları ve çevresel faktörler arasındaki ilişkiler SBKT modeli ile incelenmiştir. Araştırmada, söz konusu modele, kişilik envanteri, finansal stres ve temel öz değerlendirme gibi eklemeler yapılarak oluşturulan SBKT temelli İş Arama Davranışı Modeli, "Türkiye (Malatya) dinamikleri" ile "iş arama davranışı" ve "yükseköğretim mezunları" bağlamında analiz edilmiştir. Araştırma nicel paradigmayla yürütülmüş ve SBKT esas alınarak oluşturulan model, yapısal eşitlik yöntemiyle test edilmiştir. Ayrıca demografik verilerin analizinde betimsel ve tanımlayıcı istatistiki teknikler kullanılmıştır. Araştırmanın sonuçlarına göre araştırmada test edilen model, yükseköğretim mezunu işsiz bireylerin iş arama davranışlarını, eklenen yeni değişkenler ve Türkiye (Malatya) dinamikleri bağlamında kısmen açıklamaktadır. Bu model iş arama davranışının başarılı bir şekilde tamamlanması için psikolojik, bilişsel, sosyal ve ekonomik değişkenlerin göz önünde bulundurulması gerektiğini göstermektedir. Bu bağlamda, bireysel ve toplumsal düzeyde politika geliştirme ve uygulama önerileri sunulmuştur.

Unemployment is a significant issue for graduates, impacting them on individual, social, and economic levels. This problem, intertwined with the process of employment, is complex and multifaceted, involving various dimensions and variables. Overcoming this complexity relies on effectively planning and managing job search behavior. In this context, models reflecting the second-generation behavioral economics perspective, such as the Social Cognitive Career Theory (SCCT) developed by Lent, Brown, and Hackett (1994) inspired by Bandura's Social Cognitive Theory, become crucial. SCCT aims to comprehensively explain the job search process by integrating concepts from previous theories into a unified framework. The purpose of this research is to analyze the job-seeking behavior of unemployed higher education graduates registered with İŞKUR in the context of Malatya province using SCCT. Accordingly, the relationships between individuals' demographic characteristics, psychological states, and environmental factors were examined using the SCCT model. The study incorporated additions such as personality inventory, financial stress, and core self-evaluation into the SCCT-based Job Seeking Behavior Model, analyzing it within the contexts of "Turkey (Malatya) dynamics," "job-seeking behavior," and "higher education graduates." Conducted within a quantitative paradigm, the model created based on SCCT was tested using the structural equation method. Descriptive and inferential statistical techniques were used in analyzing the demographic data. According to the results, the tested model partially explains the job-seeking behaviors of unemployed higher education graduates within the context of newly added variables and Turkey (Malatya) dynamics. This model demonstrates that psychological, cognitive, social, and economic variables must be considered for the successful completion of job-seeking behavior. In this context, recommendations for policy development and implementation at individual and societal levels are provided.