Yanıltıcı Ürün Ambalajlarının Tüketici Tutumları Üzerindeki Etkisi : Gıda Sektörü Örneği = The Effect of Misleading Product Packaging on Consumer Attitudes : A Case Study of The Food Industry

Abstract

Bu çalışma, gıda sektöründe yaygın olarak kullanılan yanıltıcı ürün ambalajlarının tüketicilerin tutumları üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Günümüzde tüketiciler, ürün satın alırken ambalaj tasarımları ve ürün görselleri gibi görsel unsurlara önem vermektedir. Ancak, bazı durumlarda bu görseller gerçek ürün içeriğini yansıtmayabilir veya abartılı olabilmektedir. Bu durum, tüketicilerin karar verme sürecini ve sağlıklı tüketim alışkanlıklarını olumsuz yönde etkileyebilmektedir. Araştırmanın kapsamı, yanıltıcı ambalajların tüketici davranışları üzerindeki etkilerini anlamak ve bu tür uygulamalara karşı tüketici farkındalığını artırmak üzere tasarlanmıştır. Bu doğrultuda, etiket (gıda ambalajı) okuryazarlığı kavramının son derece önemli olduğu vurgulanabilmektedir. Etiket okuryazarlığı, tüketicilerin ambalaj üzerindeki bilgileri doğru bir şekilde anlayıp değerlendirebilme yeteneğini ifade etmektedir. Yüksek gıda ambalajı okuryazarlığı seviyesine sahip tüketiciler, yanıltıcı ambalajları daha kolay tespit edebilir ve bu tür aldatıcı uygulamalara karşı daha bilinçli kararlar verebilmektedir. Araştırma nicel yöntemlerle gerçekleştirilmiştir ve veri toplama aracı olarak anket kullanılmıştır. Ankette yer alan ölçekler daha önce geçerliliği kanıtlanmış araştırmalardan alınmıştır. Katılımcılar, Türkiye genelinde çeşitli demografik gruplardan seçilmiş ve anketler çevrimiçi platformlar aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın örneklemi 395 geçerli anketten oluşmaktadır. Araştırma bulgularına göre, tüketicilerin yanıltıcı ambalaja yönelik tutumları, yanıltıcı unsuru fark ettiklerinde olumsuz yönde değişmektedir. Tüketiciler, yanıltıcı unsurlarla karşılaştıklarında satın alma niyetleri azalmaktadır. Ancak, yanıltıcı unsura yönelik detayın fark edilmesi tüketicilerce çok da kolay olmamaktadır. Bu durum, ambalajın yanıltıcı bir unsur olarak kullanılmasını yaygınlaştırmaktadır. Ayrıca, etiket okuryazarlığı seviyesi arttıkça tüketicilerin yanıltıcı ambalajlara daha eleştirel bir yaklaşım sergiledikleri ve satın alma niyetlerinin daha düşük olduğu belirlenmiştir. Bu sonuçlar, tüketici tutumu ve satın alma niyetinin, yanıltıcı unsurları fark etme ve etiket (gıda ambalajı) okuryazarlığına bağlı olarak değiştiğini göstermektedir. Yüksek etiket (gıda ambalajı) okuryazarlığına sahip tüketiciler, yanıltıcı unsurlara karşı daha dikkatli ve eleştirel davranmakta, bu da satın alma niyetlerini etkilemektedir. Buna bağlı olarak, yanıltıcı ambalajın tüketici güveni ve satın alma niyetini olumsuz etkilediğini göstermektedir. Sonuç olarak, üretici ve markaların şeffaf ve doğru ambalaj bilgilerinin sağlaması, tüketici güvenini artırmak adına kritik bir önem taşımaktadır. Öneriler arasında, denetim mekanizmalarının güçlendirilmesi ve tüketici farkındalığının artırılmasına yönelik eğitim programlarının hayata geçirilmesi yer almaktadır.