İnternet haberciliğinde sağlık haberlerinin tüketim kültürü bağlamında analizi = Analysis of health news in internet journalism in the context of consumer culture

Abstract

Tüketim kültürünün benimsetilmesinde ve bireylerde davranış değişikliği oluşturmasında şüphesiz kitle iletişim araçları kullanılmaktadır. Tartışılan bir süreç olarak habercilik üzerinden tüketim kültürünün yaygınlaştırılması ve tüketimin sürekliliğinin sağlanması sağlık haberlerinde kendini göstermektedir. Bu çalışmada internet haber sitelerindeki sağlık haberlerinde yer alan metinlerin tüketim kültürü ile ilişkisinin boyutları ortaya konulmaya çalışılmıştır. Nitel araştırma doküman analizi veri toplama tekniği kapsamında toplanan sağlık haberleri Van Dijk'ın makro ve mikro temelli eleştirel söylem analizi yöntemi ve Van Dijk'ın ideolojik söylem stratejileriyle analiz edilmiştir. Sağlık haberleri; sağlık endüstrisi, sağlığın politik ve neoliberal yapısı, medyanın ekonomi-politik ilişkileri çerçevesinde anlamlandırılarak sağlık haberlerinde tüketim kültürü üzerinden üretilen söylemler Van Dijk'ın eleştirel söylem analizi yöntemi ile ideolojik söylem stratejileri çerçevesinde çözümlenmiştir. Çalışmada 01.01.2022 ile 30.06.2022 tarihleri arasında Türkiye'de ulusal yayın yapan izlenme ve okunma oranları bakımından sayılı haber siteleri arasında yer alan sabah.com.tr, milliyet.com.tr ve sözcü.com.tr'de yayınlanan sağlık haberleri analiz edilmiştir. Eleştirel söylem analizi çerçevesinde tüketim kültürü üzerinden çözümlenen sağlık haberlerinde yer alan metinler üzerinden; hastalık, sağlıklı yaşam, estetik, güzellik, diyet, beslenme, Covid-19 gibi belirlenmiş kategoriler aracılığıyla bedenin tıbbileştirildiği, bireyselleştirildiği ve tüketim kültürünün özendirildiği görülmektedir. Haberlerde bireylerin sağlıklı ve sağlıksız olma durumları Van Dıjk'ın ideolojik söylem stratejileri çerçevesinde korku ve kaygılarını harekete geçirecek şekilde beden üzerinden görünür kılınmaktadır. Beden estetik, kozmetik, ilaç, alternatif tıp, gıda ürünleri, sağlıklı yaşam gibi endüstrilerin tekeline sokularak metalaştırılmaktadır. Bireyler devamlı olarak estetik, kozmetik, alternatif tıp, ilaç ve sağlıklı yaşam gibi endüstrilerin mal ve hizmetlerini satın almaya ve tüketmeye yönlendirilmektedirler. Haberlerde tüketim kültürünün teşvik edilmesinde kullanılan stratejiler daha çok otorite, kanıtsallık, sınıflandırma, abartma ve karşılaştırma stratejileridir.

Undoubtedly, mass media play a pivotal role in shaping consumer culture and influencing individual behavior. The dissemination of consumer culture through journalism and the maintenance of consumption continuity, as a debated process, are evident in health news. In this study, the aim was to uncover the dimensions of the relationship between the texts found in health news on internet news sites and consumer culture. Health news collected as part of qualitative research using document analysis data collection techniques were analyzed employing Van Dijk's macro and micro-based critical discourse analysis methods, alongside Van Dijk's ideological discourse strategies. Health news was interpreted within the framework of the healthcare industry, the political and neoliberal structure of health, and the economic-political relations of the media. The discourses generated through consumption culture in health news were analyzed using Van Dijk's critical discourse analysis method and ideological discourse strategies. In the study, health news published on Sabah.com.tr, milliyet.com.tr, and Sözcü.com.tr, which are among the leading news sites in terms of viewership and readership nationally in Turkey, between January 1, 2022, and June 30, 2022, were analyzed. Through the lens of critical discourse analysis, the examination of health news revealed a medicalization and individualization of the body, alongside the encouragement of consumer culture. This was evident through designated categories such as disease, healthy living, aesthetics, beauty, diet, nutrition, and Covid-19. In the news, individuals' states of health, both healthy and unhealthy, are depicted through the body, activating their fears and anxieties within the framework of Van Dijk's ideological discourse strategies. The commodification of the body is evident as it becomes monopolized by industries such as aesthetics, cosmetics, pharmaceuticals, alternative medicine, food products, and the promotion of healthy living. Individuals are consistently directed towards purchasing and consuming goods and services from industries such as aesthetics, cosmetics, alternative medicine, pharmaceuticals, and wellness. The strategies predominantly used to promote consumption culture in the news include authority, evidentiality, classification, exaggeration, and comparison strategies.