Søren Kierkegaard'da rasyonalite soruşturması = The investigation of rationality in Søren Kierkegaard

Abstract

Bu çalışma, Danimarkalı düşünür Søren Kierkegaard'ın varoluş felsefesi kapsamında rasyonalite meselesini soruşturmayı amaçlamaktadır. Kierkegaard'ın felsefesinin temel gayesi olan bireyin varoluşu bu tezin temel dayanağıdır. Hakikatin rasyonellikle bağdaştırıldığı 19. yüzyılda Kierkegaard'ın "hakikat öznelliktir" iddiası ve paradoksal akıl anlayışı felsefe camiası tarafından eleştirilmesine sebep olmuştur. Bu eleştiriler ağırlıklı olarak Kierkegaard'ın ve felsefesinin irrasyonel veya rasyonellik karşıtı olduğu iddiasını içerir. Bu tezin amacı bu eleştirilerin ima ettiği gibi Kierkegaard felsefesinin bir misoloji içerip içermediğini soruşturmaktır. Bu ima, Kierkegaard'ın Hegel'e yönelik eleştirilerinden ve felsefesinde aklın paradoksu olarak işaret ettiği iman kavramını ele almasından kaynaklanır. Oysa Kierkegaard'ın felsefesi salt bir imancılık eğilimden öteye geçer. Kierkegaard'ın asıl amacı rasyonel fanatizmin bireyin öznelliğini ihmal ettiğini göstermektir. Bu anlamda aklın kendisine değil, aklın tanrısallaştırılmasına karşı çıkan Kierkegaard'ın eleştirilerine bu bağlamda dikkat çekmeye çalıştık. İlk bölümde 17. yüzyıldan başlayarak 19. yüzyıla dek rasyonalitenin düşünce tarihindeki serüvenini genel hatlarıyla özetlemeye çalıştık. Bu bölümde kendi dönemlerinin rasyonalizm temsilcileri olarak gördüğümüz Descartes, Kant ve Hegel'in felsefelerine dikkatimizi vererek bu filozofların rasyonalite anlayışlarını ortaya koymaya çalıştık. İkinci bölümde Kierkegaard'ın felsefesinin önemli kavramları olan ironi, kaygı, umutsuzluk ve iman anlayışını serimleyerek, bireyin varoluş alanlarını detaylıca ele aldık. Üçüncü bölümde ise, Kierkegaard'ın rasyonalite eleştirilerini göz önünde bulundurarak Kierkegaard felsefesinin bütününü irrasyonel veya rasyonellik karşıtı saymanın sağlam bir temeli olmadığı ve böyle bir ayrımın esasen yapay bir ayrımdan ibaret olduğu kanısına varmış olduk.

This study aims to investigate Danish philosopher Søren Kierkegaard's thoughts on rationality in the context of existentialism. Individual's existence as the mail purpose of Kierkegaard's philosophy forms the base of this thesis. Kierkegaard's approaches of "truth is subjective" and paradoxical ratio was criticized in the 19th century when truth was considered in rational manner. These criticisms consist of the claims that Kierkegaard's philosophy is irrational or anti-rationality. Thus, the aim of this study is to investigate whether Kierkegaard's thought contains misology or not. This allusion is based on Kierkegaard's criticisms on Hegel and the way he uses the term faith as a paradox of the ratio. However, Kierkegaard is far from the very intention of faith. His main purpose is to show that the fanatism of rationality neglects individual's subjectivity. In this manner, Kierkegaard's object not to the ratio itself but to the sanctifying of the ratio was discussed. In the first chapter, starting from the 17th century to 19th century we summarized the process of the rationality during the history of thought. In this section, we tried to reveal the conception of rationality of these philosophers by giving the attention to the approaches of Descartes, Kant, and Hegel, whom we see as the representatives of rationalism of their time. In the second part, we discussed the existence areas of the individual in detail by exposing the important concepts of Kierkegaard's philosophy, namely, irony, anxiety, hopelessness and faith. In the third chapter, considering Kierkegaard's criticisms of rationalitt, we came to the conclusion that there is no solid basis for considering the whole of Kierkegaard's philosophy as irrational or anti-rational, and that such a distinction is essentially an artificial one.