Osmanlı Dönemi'nin 19. yüzyılında dini yapılarda modernleşme etkisi; Nuruosmaniye camii, Dolmabahçe camii, Ortaköy camii, Keçecizade Fuat Paşa camii ve türbesi = Modernization effect on religious buildings in the 19th century of the Ottoman Period; Nuruosmaniye mosque, Dolmabahçe mosque, Ortaköy mosque, Keçecizade Fuat Paşa mosque and tomb

Abstract

Bu çalışmada, Osmanlı Devleti'nin 19. yüzyıl batılılaşma örneklerinin, mimari açıdan niteliği cami örnekleri üzerinden incelenmiştir. 18. yüzyılın son örneği Nuruosmaniye Camii ve daha sonraki süreçlerde Osmanlı'nın Dolmabahçe, Ortaköy ve Keçecizade Fuat Paşa Camii ve türbesi örnekleri üzerinden değerlendirmelerde bulunulmuştur. Bu açıdan cami örneklerinde özellikle de mimari açıdan gelişmelerin barok ve ampir üslup ile gelişme kazandığı, ayrıca eklektik çalışma örneklerinin fazla olduğu görülmüştür. Genel bağlamda bezeme ve süsleme çalışmaları, pencere farklılıkları, minber, minare, kubbe, ağırlık kulesi etkisi, hünkâr mahfili, mihrap, dekoratif form örnekleri gibi bu tür çalışmalar, batılılaşma etkisinde kullanılan malzemelere, klasik formdan daha çok renklendirilmiş form örneklerine geçişler şeklinde yorumlanabilir. Batılılaşma etkisi için rûmi motiflerin de kullanımı, renklerin daha canlı kullanımı, mermerden yapıların geliştirilmesi, korkuluk anlayışının oluşturulması, pencere modellerinde değişimlerin dikkate alınması gibi konular, camiler için belirtilebilmektedir. Araştırma bulgularında genel kapsamda, Osmanlı'da cami örneklerinde batılılaşmanın süsleme ve bezeme açısından yaygınlığı, örneklerin mihrap, minber, minare, kubbe, hünkâr mahfili, pencere motifleri, çiçek desenleri gibi çeşitli düzeydeki faktörlere göre yaygınlaştığı belirlenmiştir.

In this study, the architectural quality of the 19th century westernization examples of the Ottoman Empire has been examined through the examples of mosques. Evaluations were made on the examples of Nuruosmaniye Mosque, the last example of the 18th century, and the Ottoman Dolmabahçe, Ortaköy and Keçecizade Fuat Paşa Mosque and mausoleum in the following periods. In this respect, it has been observed that the developments in mosque examples, especially in terms of architecture, have developed with baroque and empire style, and there are many eclectic works examples. In general, such works such as decoration and decoration works, window differences, minbar, minaret, dome, weight tower effect, sultan's loge, mihrab, examples of decorative forms can be interpreted as transitions to the materials used under the influence of westernization, from the classical form to the more colored form examples. Issues such as the use of rumi motifs for the westernization effect, the more vivid use of colors, the development of marble structures, the creation of the railing concept, and the consideration of changes in window models can be specified for mosques. In the research findings, it was determined that westernization was widespread in Ottoman mosque samples in terms of decoration and decoration, and the samples became widespread according to various factors such as mihrab, pulpit, minaret, dome, sultan's loge, window motifs, flower patterns.