Türkiye-Nazi Almanya'sı ilişkilerinin ekonomi politiği (1933-1945) = The political economy of Turkey-Nazi Germany relations (1933-1945)

Abstract

Bu çalışma Türkiye ve Nazi Almanya'sının iktisadi ilişkilerini politik olaylarla ilişkilendirerek anlatmaktadır. Çalışmaya, Weimar Almanya'sı dönemindeki Türk-Alman ilişkileri temel alınarak başlanmıştır. Çalışmanın asıl konusu ikinci kısımdan itibaren başlamaktadır. Bu bölümde Türk-Alman ilişkilerini geliştiren koşullara ve iki ülkenin iktisadi münasebetlerinin boyutuna değinilerek, Türkiye ekonomisindeki Alman nüfuzuna, Türkiye'nin Nazi Almanya'sına olan iktisadi bağımlılığın, ülkenin iç ve dış iktisadi faaliyetlerine ve ülkenin dış siyasetine olan etkileri incelenmiştir. Bu bağlamda savaş öncesi Türk-Alman iktisadi ilişkilerinin Türkiye'nin kaynak sıkıntısını gidermede ve kalkınma hamlelerini başarıya ulaştırmasında olumlu katkıları olduğu öte yandan 1938 yılından itibaren Hitler'in emperyalist amaçlarının iki ülke ilişkilerinde yarattığı tahribat nedeniyle Türkiye ekonomisinin bu durumdan zarar gördüğü sonucuna varılmıştır. Çalışmanın üçüncü kısmında II. Dünya Savaşı döneminde Türkiye'nin iktisadi durumuna ve savaşan taraflar arasındaki ilişkilerine değinilmiştir. Ankara'nın ülkeyi savaş dışında tutmayı başarmada uyguladığı ustaca siyaset, ülkenin iktisadi durumu ve dış ilişkileri ele alınmıştır. Hükümetin Türkiye'nin tarafsızlığını muhafaza etmek ve savaşın yarattığı ekonomik sorunları çözüme kavuşturmak için Almanya ile savaş arifesinde bozulan ilişkileri tamir etme mücadelesi diğer yandan Almanya ile Müttefikler arasında kurulan denge ve bu dengeyi oluşturmada iktisadi ilişkilerin rolü anlatılmıştır. 1933-1945 dönemindeki Türk-Alman ilişkilerinin büyük çoğunluğunu iktisadi ilişkiler oluşturmuştur. Ayrıca Türkiye tarihinde ülke ekonomisini en çok etkileyen devlet Nazi Almanya'sı olmuştur. Ancak yapılan araştırmada iki ülkenin iktisadi ilişkilerinin ayrıntılı ve kümülatif bir şekilde ele alınmadığı görülmüştür. Bu bakımdan dönemin Türk-Alman ilişkilerini, Türkiye'nin ekonomik durumunu ve en önemlisi II. Dünya Savaşı Türkiye'sini anlamak adına bu çalışmanın faydalı olacağı düşünülmektedir.

This study explains the economic relationships between Turkey and Nazi Germany by associating them with political events. The study was initiated on the basis of Turkish-German relations during the Weimar Germany period. The main subject of the study begins after the second section. In this section, the conditions that improved Turkish-German relations and the German influence in Turkish economy, Turkey's economic dependency on Nazi Germany, the domestic and foreign economic activities and their effects on the country's foreign relations were addressed by referring to the extent of the economic relations of the two countries. It has been concluded that Turkish-German economic relations have contributed to Turkey's resource problem and the success of its development actions. On the other hand, due to the damage given to the relations of the two countries by Hitler's imperialist goals as of 1938, Turkish economy was negatively affected. In the third section, the state of Turkish economy and the relations between the parties during World War II were addressed. Ankara's expertly implemented politics in order to keep the country out of war, country's economic state and foreign relations were examined. Government's efforts to keep Turkey's neutrality, the struggle to remedy the economic problems the war caused by trying to fix the relations with Germany which were broken in the dawn of war, the balance between Germany and Allies and the important role of economic relations in establishing this balance were addressed.