Saf aklın eleştirisi sınırlarında imgelem yetisinin eleştirel rolü = The critical role of the imagination within the limits of the critique of pure reason

Abstract

Bu çalışma, Kant'ın 1781 yılında yayımladığı Saf Aklın Eleştirisi'nde imgelem yetisinin konum ve işlevine odaklanmaktadır. Kant'ın imgelem yetisine biçtiği rol Saf Aklın Eleştirisi'nin A ve B edisyonlarında farklılıklar göstermektedir. Tezin amacı doğrultusunda A edisyonu tercih edilmiştir. Kant A edisyonunda transandantal yetiler olarak duyusallık, anlama ve imgelem olmak üzere üç yetiden bahseder. Bilginin tesis edilmesinde imgelem önemli bir işlev üstlenir. Duyusallık ve anlama arasında sentezin gerçekleştirilebilmesi ancak imgelem aracılığıyla mümkündür. Kant'ın imgeleme yüklediği sentez rolü Saf Aklın Eleştirisi'nin dedüksiyon ve şematizm bölümleri kapsamında inceleme konusu edinilir. Tezin birinci bölümü Kant öncesi imgelemin serüvenine dair kısa bir köken soruşturması yürütmeyi amaçlar. İkinci bölüm ise Kant'ın transandantal felsefesinin zeminini oluşturan kritik öncesi çalışmalarını kapsar. Son olarak tezin üçüncü bölümünde Kant'ın kritiklerinden ilki olan Saf Aklın Eleştirisi'nin sınırları dahilinde imgelem yetisinin transandantal rolü inceleme konusu edinilir. Çalışmanın amacı Kant epistemolojisinde imgelem yetisine biçilen rol ve işlevin analiz edilerek gösterilmesidir. Bunun yanı sıra Kant'ın imgelem yetisi ondan önce gelen filozofların görüşleri de gözetilerek ele alınmaya çalışıldığı için, Antik Yunan'dan Kant'a kadar olan dönemde yer alan kimi filozofların görüşlerinin ana hatlarıyla sunulması da çalışmanın kapsamı dahilindedir. Çalışmanın amacı doğrultusunda ulaşılan sonuca göre, imgelem yetisinin Kant'ın transandantal felsefesinde önemli bir işlev taşıdığı görülmüş, ancak bu düşüncede imgelem yetisi konusunda karanlık bir noktanın kaldığı sonucuna varılmıştır.

This study focuses on the position and function of the faculty of imagination in Kant's Critique of Pure Reason published in 1781. The role Kant assigns to the faculty of imagination differs in the A and B editions of the Critique of Pure Reason. For the purpose of this thesis, edition A is preferred. In edition A, Kant mentions three faculties as transcendental faculties: sensibility, understanding and imagination. The imagination assumes an important function in the establishment of knowledge. The synthesis between sensibility and understanding is only possible through the imagination. The role of synthesis that Kant attributes to the imagination is analysed within the scope of the deduction and schematism sections of the Critique of Pure Reason. The first part of the thesis aims to conduct a brief origin investigation on the adventure of the pre-Kantian imagination. The second part covers Kant's pre-critical works that form the basis of his transcendental philosophy. Finally, the third part of the thesis analyses the transcendental role of the faculty of imagination within the limits of the first of Kant's critiques, the Critique of Pure Reason. The aim of the study is to analyse and show the role and function assigned to the faculty of imagination in Kant's epistemology. In addition, since Kant's faculty of imagination is analysed by considering the views of philosophers who preceded him, it is also within the scope of the study to present the views of some philosophers in the period from Ancient Greece to Kant. According to the conclusion reached in line with the aim of the study, it is seen that the faculty of imagination has an important function in Kant's transcendental philosophy, but it is concluded that a dark spot remains in this thought about the faculty of imagination.