Elektrikli araçlara yönelik kamusal teşvikler ve beklentiler: İstanbul saha çalışması = Public incentives and expectations for electric vehicles: Istanbul field study

Abstract

Motorlu taşıtlardan kaynaklanan sera gazı salınımının, egzozlarından çıkan zehirli gazların ve gürültü kirliliğinin önlenmesi adına elektrikli otomobillerin yaygınlaştırılması çözüm olarak öne sürülebilir. Çevre dostu elektrikli otomobillerin yaygınlaşması adına kamu tarafından çok sayıda ve farklı şekillerde teşvikler uygulanmaktadır. Ülkeden ülkeye uygulama açısından farklılaşan teşvik uygulamalarıyla elektrikli otomobillerin tercih edilebilirliğinin artırılması amaçlanmaktadır. Teşviklerin yoğun ve etkili şekilde uygulandığı ülkelerde piyasada elektrikli otomobillerin daha fazla tercih edildiği görülmektedir. Bu tez çalışmasının amacı; Dünya'da ve Türkiye'deki elektrikli otomobillere uygulanan kamusal nitelikli teşvik uygulamalarını tanıtmak ve İstanbul örnekleminde halkın bu teşviklere yönelik tutumlarını ortaya koymaktır. Araştırma kapsamında İstanbul il genelinden 438 katılımcıdan toplanan anket verileri çok değişkenli istatistiksel analizler uygulanarak incelenmiştir. Dünya'daki başarılı örnekler ile karşılaştırıldığında Türkiye'de teşvik uygulamalarının oldukça zayıf kaldığı ve kısıtlı olduğu görülmektedir. Çalışmanın ampirik analiz sonuçlarına göre satın alma aşamasında ve kullanıma bağlı olarak uygulanabilen teşvikler diğerlerine göre daha fazla tercih edilmektedir. Tüm teşvik uygulamaları içerisinde özellikle KDV ve ÖTV muafiyeti ile indirimli elektrik tarifesi katılımcılar tarafından en fazla önemsenen teşvikler iken katılımcıların en az önemsediği teşvik uygulamaları indirimli kredi, muayene aralığının uzatılması ve zorunlu trafik sigortasında indirimdir. Dolasıyla politika yapıcıları tarafından uygulamaya sokulacak teşviklerin öncelikle satın alma ve kullanım aşamasında ortaya çıkacak mali yükleri azaltıcı etki yapacak olanlar şeklinde tercih edilmesi kamuoyunun elektrikli otomobil talebini arttıracağı söylenebilir. Diğer sonuçlara göre katılımcıların önemli bir kısmı elektrikli otomobillerin yaygınlaşmasının hava kirliliğini azaltacağına inanmaktadır ve ayrıca katılımcıların yerli marka elektrikli otomobil tercih niyeti de oldukça yüksektir. Bu sonuçlara göre yerli otomobil üretimiyle beraber uygulanan teşviklerin kapsamının genişletildiği ve güçlendirildiği durumda Türkiye'de elektrikli otomobillerin pazar payının daha da artması beklenilebilir.

In order to prevent greenhouse gas emissions from motor vehicles, toxic gases coming out of their exhausts and noise pollution, the dissemination of electric cars can be suggested as a solution. In the name of the spread of environmentally friendly electric cars, incentives are applied by the public in numerous and different ways. It is aimed to increase the preferability of electric cars with incentive applications that differ from country to country in terms of application. In countries where incentives are applied intensively and effectively, electric cars are more preferred in the market. The aim of thesis is to introduce the public qualified incentive practices applied to electric cars in the world and in Turkey and to reveal the attitudes of the public towards these incentives in the Istanbul sample. The survey data collected from 438 participants from Istanbul were examined by applying multivariate statistical analyses. Compared to successful examples in the world, incentive practices in Turkey remain quite weak and limited. According to the results, incentives that can be applied at the purchase and using phase are more preferred than others. Especially VAT and excise tax exemption and discounted electricity tariff are the incentives that are most important to participants, while the incentive applications that participants least care about are discounted credit, extension of the inspection period and reduction in mandatory traffic insurance. The public will increase the demand for electric cars if the incentives that will be implemented by policymakers are preferred primarily in the form of those that will have the effect of reducing the financial burdens that will arise during the purchase and using phase. Also, a significant number of respondents believe that the spread of electric cars will reduce air pollution. In addition, the intention of participants to prefer domestic brand electric cars is also quite high. According to these results, if incentives is expanded and strengthened together with domestic car production, the market share of electric cars in Turkey can be expected to increase even more.