Distopik filmlerde iktidar ve mekân ilişkisi: (Equılıbrıum ve thx 1138 örnekleri) = The relationship of power and space in distopic movies: (Samples of equilibrium and thx 1138)

Abstract

Bu çalışma distopik filmlerde iktidar ve mekân ilişkisini ele almayı amaçlamaktadır. Distopyalar bulunduğu dönemin eleştirisi üzerinden geleceğe dair kara ütopyalar üretir. Ütopya ve distopya ayrımını yapmak güçleçmiş olsa da tez sürecince, distopya kavramı ile anlatılmak istenen gelecekte belirli veya belirsiz bir zamanda yaşanılması beklenen siyah-gri kurgulardır. Distopyalarda gelecek kurgusu yapılıyor olsa da yaşadığı dönemin izlerini taşırlar ve çoğu zaman mevcut düzen bu şekilde devam ederse neler olabilir, sorusuna dair cevapları barındırırlar. Distopyaların seçilme nedeni içerlerinde gündem eleştrisini barındırmasından kaynaklı diğer sinema filmlerine göre iktidar mekân ilişkisinin daha gözlemlenebilir olduğunun düşünülmesidir. Nitel araştırma yöntemi çerçevesinde gerçekleştirilen bu araştırmada toplanan veriler Cristian Metz'in Göstergebilim kuramı çerçevesinde analiz edilmiştir. Örneklem seçiminde olasılığa dayanmayan amaçlı örnekleme kullanılmıştır. Bu çerçevede, çalışmada yönetmenliğini Kurt Wimmer'ın yaptığı Equilibrium (2002) ve George Lucas'ın yaptığı THX 1138 (1971) filmleri iktidar ve mekân ilişkisi açısından içerik ve söylemler de göz önünde tutularak değerlendirilmiş ve yorumlanmıştır. İlk bölümde kavramsal ve kuramsal arka plana yer verilmiş olup; ikinci bölümde yöntem ve analize dair açıklamalar yapılarak filmlerin göstegebilimsel analizi yapılmıştır. Bu filmler kararlaştırılmadan önce 35 distopik film incelenmiş olup konunun anlaşılabilirliğine en iyi örneği teşkil edeceği düşünülen iki bilim kurgu distopyası seçilmiştir. Ayrıca tez sürecince yararlanılan diğer kaynaklardan (makaleler,tezler,distopik romanlar ve diziler vb.) gerekli görülen yerlerde faydalanılmış ve bu kaynaklara atıflar yapılmıştır. Bu kapsamda 12 distopik roman ve içerisinde distopik unsurlar barındıran 4 dizi incelenmiştir. Analiz süresince sinemasal mekânı oluşturan çerçeve, renk kullanımı, kostüm, müzik gibi unsurlar göz önünde tutularak bu göstergelerin film süresince değişim ve kullanımları izlenmiştir. Özellikle iktidar ve mekâna dair göstergelere ulaşılmaya çalışılmış ve ayrıntılı görseller ile iktidar –mekân ilişkisi ele alınmıştır.

This study aims to address the relationship between power and space in dystopian films. Dystopias produce dark utopias about the future through the criticism of the period they are in. Although it has become difficult to distinguish between utopia and dystopia, what is meant to be explained with the concept of dystopia during the thesis is black-gray fictions that are expected to be experienced at a certain or uncertain time in the future. Even though the future is fictionalized in dystopias, they carry the traces of the period they lived in and often contain answers to the question of what could happen if the current order continues like this. The reason for choosing dystopias is that it is thought that the power-space relationship is more observable than other cinema films, due to the fact that they contain agenda criticism. The data collected in this research, which was carried out within the framework of the qualitative research method, were analyzed within the framework of Cristian Metz's Semiotics theory. In the selection of the sample, purposive sampling not based on probability was used. In this framework, the films Equilibrium (2002), directed by Kurt Wimmer, and THX 1138 (1971), directed by George Lucas, were evaluated and interpreted in terms of the relationship between power and space, taking into account the content and discourses. In the first part, the conceptual and theoretical background is given; In the second part, semiotic analysis of the films was made by making explanations about the method and analysis. Before these films were decided, 35 dystopian films were examined and two science fiction dystopias were selected, which were thought to be the best examples of intelligibility of the subject. In addition, other sources (articles, theses, dystopian novels and serials, etc.) used during the thesis process were used where necessary and references were made to these sources. In this context, 12 dystopian novels and 4 TV series with dystopian elements were examined. During the analysis, the changes and uses of these indicators throughout the film were observed, taking into account the elements such as the frame, use of color, costume, and music that make up the cinematic space. In particular, it was tried to reach the indicators about power and space and the relationship between power and space was discussed with detailed visuals.