Türkiye'de hızlı kentleşme sürecinde köylerde yaşanan toplumsal/mekansal değişimin yönü: Batman Tilmerç köyü örneği = The direction of communal/spatial change happened in villages in the process of rapid urbanisation in Turkey: A sample of Batman Tilmerç village

Abstract

Türkiye'de özellikle 1950'lerden sonra "hızlı kentleşme" sonrasında yaşanan köylerin mahalleye dönüştürülerek kent merkezine eklenmesi sürecini anlamak ve bu süreci yaşayan insanların kendilerini toplumsal uzamın neresinde ve nasıl hissettikleri, yaşantılarını ve bu yaşantıyı anlamlandırma biçimlerine ilişkin düşünceleri ve pratikleri önemlidir. Bu araştırma, daha önce kent merkezinden uzak bir köy yerleşim yeri olan Batman iline bağlı Tilmerç Köyü'nün hızlı kentleşme sonrasında kent merkezine yaklaşması sonucu Tilmerç Mahallesi olarak kentle birleşmesiyle iki yaşam tarzı (köylü-kentli) arasında kalan bireylerin yaşamlarında nasıl bir değişim (sosyal, kültürel, ekonomik) yaşandığını konu edinmektedir. Bu süreci deneyimleyen insanlar, bu süreci nasıl anlamlandırmaktadırlar ve bu sürece nasıl tepki vermektedirler? Maddi bir değişimin ötesinde, bu insanların çevreleriyle (aile, akrabalık, komşuluk vd.) kurdukları ilişkilerin kültürel temellerinde ne gibi değişiklikler meydana gelmiştir? Sermayelerin (ekonomik, kültürel, sosyal) farklı dağıldığı köy ve kentlerde "yerli köy halkının" "mahalle sakinine" dönüşmesinin niteliği nedir? Sorularına yanıt aramak bu tez çalışmasının konusu bağlamında temel amaçlarını kapsamaktadır. Aynı zamanda da daha önce köy statüsünde olan Tilmerç Mahallesi'nin kente eklenme süreci ve bu süreç ve sonrası köy yerleşim mekânında nasıl bir dönüşüm yaşandığını sosyolojik bakış açısıyla ele alan bu çalışma nitel araştırma yöntemi kapsamında derinlemesine mülakat tekniğine dayalı olarak yarı yapılandırılmış görüşme formuyla gerçekleştirilmiştir.

It is important to understand the process of transforming villages into neighbourhoods joined to urban areas with rapid urbanisation hitting the social landscape of Turkey particularly after 1950 and ideas and practices related to how such rapid structural and cultural changes are witnessed and felt by the inhabitants of such rapidly urbanising areas. This research aims to discuss what kind of a change (social, cultural, economic) happened in the lives of people who are between the two lifestyles (peasant-urbanite) when Tilmerç Village, which was previously a remote village settlement in the city of Batman, approached the city center after the rapid urbanization and merged with the city. To find answers to the questions in the context of the subject of this thesis like "How do people who experienced this process interpret this process and how do they react to this process?", "What kind of changes have occured in the cultural foundation of these people's relationships they constituted (family, relatives, neighbourliness etc.) beyond material change?", "What is the qualification of the transformation of local peasants into neighbourhood residents in villages and cities where funds (economic, cultural, social) are distributed differently?" covers the main objectives. At the same time this study which discusses the Tilmerç Village that was also previously in the village status, its process of being connected to the city and what kind of a transformation the village's settlement went through in during and after this process from a sociological aspect has been carried out within the scope of qualitative research based on in depth interview technique with a semi-structured interview form.