Toplam kalite yönetimi kriterleri kapsamında ulusal çeviri işletmelerinde çeviride kalite

Abstract

Kalite kavramı, farklı disiplinler tarafından değişik biçimde tanımlanan ve tek bir tanımı olmayan bir kavramdır. Çeviri eyleminin öznel bir yanı olması sebebiyle çeviride kalitede genel kabul görmüş nesnel kalite kriterleri belirlenememiştir. Çeviride kalite, çeviri işletmelerince belirlenen dil bilgisi, yazım, noktalama, kelime sayısı gibi dilsel kriterlerle oluşturulmaya çalışılmaktadır. Birçok çeviri işletmesi ise ISO gibi kalite belgeleriyle bunu güvence altına almaktadır. Peki kalite belgelerinin veya toplam kalite kriterlerinin gerektirdiği kalite standartlarını gerçekleştirmek, çeviri işletmelerinde yapılan çeviriyi ne ölçüde kaliteli kılmaktadır? Kaliteli çeviri ile kastedilen nedir? Birçok çeviri işletmesi kendi internet sayfalarında çeviride kalite ve kalite denetimlerinden bahsetmektedir. Bu bağlamda gerçekleştirilen çalışmanın amacı; çevirinin kalbinin attığı işletmelerin bunu uygularken hangi kriterleri tam olarak uyguladıklarını, serbest ve kadrolu çevirmenlerine ne ölçüde ekipman sağladıklarını, müşteri taleplerini ne ölçüde sağladıklarını belirlemektir. Bu konunun seçilmesinin nedeni Çeviribilim alanında bu konu hakkında fazla çalışma yapılmamış olması ve çeviride kalite konusunun işletmeler bazında incelemesini gerçekleştirerek gelecekteki çalışmalara kapı açabilmektir. Bu amaç doğrultusunda oluşturulacak olan tezin giriş kısmında, çevirinin genel hatları ve gelişimi, kalitenin tanımlanması, sözlü ve yazılı çeviride kalite standartları, toplam kalite yönetimi kriterleri, kalite kuramcıları, ISO gibi kalite standartları, çeviri kuramları ve kalite ilişkisi gibi konular yer alacaktır. Gelişme kısmında, Türkiye bazındaki bazı çeviri işletmeleri ve mail-telefon görüşmelerinin/internet sitelerinin incelenmesi yollarıyla elde edilen çeviride kalite anlayışları, uyguladıkları kriterlerin kalite kuramlarına, kalite standartlarına ve toplam kalite kriterlerine uygunluğu detaylı olarak incelenecektir. Tezin kuramsal kısmında nitel araştırma yöntemlerinden olan doküman inceleme yöntemine; araştırma ve veri toplama kısmında ise netnografiden ve görüşme tekniğinden yararlanılacaktır. Çalışmanın örneklemini Çeviri İşletmeleri Derneği (ÇİD) üyesi olan ve çeviride kaliteye bünyelerinde yer vermiş çeviri işletmeleri oluşturacaktır. Tezin sonucunda bu çeviri işletmelerinin çeviride kalite anlayışları; toplam kalite yönetimi kriterleri ve kalite kuramları ile sentezlenerek işletmeler ve çevirmenler bazında çeviride kaliteye yeni bir bakış açısı kazandırılmaya çalışılmıştır.

SUMMARY