Gemlik şehrinin mekânsal gelişimi ve arazi kullanımı

Abstract

Şehirler tarihsel süreç içerisinde sürekli olarak gelişme gösteren, dinamik bir yapı özelliği ortaya koymaktadırlar. Kuruldukları zamandan günümüze kadar birçok fonksiyona bağlı olarak gelişmiş, büyüme göstermiş ve yine birçok ulus tarafından yerleşim alanı haline getirilmişlerdir. Şehirler gelişimlerine paralel olarak nüfus bakımından da artış göstermektedir. Artan nüfusla birlikte şehirdeki mevcut arazi kullanım potansiyelleri ve şehir içi arazi kullanımı değişikliğe uğramaktadır. Özellikle hızlı ve plansız gelişmeler şehrin mekânsal gelişimi açısından büyük sorunların ortaya çıkmasına neden olabilmektedir. Yine değişiklik gösteren arazi kullanım fonksiyonları şehrin gelişim yönlerinin belirlenmesinde büyük öneme sahiptir. Özellikle araziler üzerinde meydana gelen değişimlerin tespiti, yapılacak planlı çalışmalar için büyük önem arz etmektedir. Bu çalışmada Gemlik şehrinin mekânsal gelişimi tarihsel süreç içerisinde ortaya konmuş, çalışma alanındaki arazi kullanım değişiklikleri nedenleri ile analiz edilmiş ve şehrin gelişme yönleri tespit edilmiştir. Gemlik'in günümüzdeki şehirsel gelişimi ve arazi kullanım fonksiyonları detaylı olarak ele alınmıştır. Bu sayede gelecekte şehrin gelişme yönleri ve büyüme gösterecek fonksiyonları öngörülmüştür. Böylelikle Gemlik şehri ile ilgili yapılacak proje ve çalışmalar için önemli bir altlık oluşturulmuştur. Şehirde özellikle şehirsel ve diğer fonksiyon alanlarının son 30 yıllık gelişimi belirlenirken CORINE Arazi Örtüsü/Kullanımı Sınıflandırması verileri kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda 1990 yılında toplamda 157,72 hektarlık alan kaplayan şehir alanının 2019 yılı itibariyle toplamda 409,21 hektarlık alana yayıldığı görülmüştür. Böylelikle Gemlik'te son 30 yılda meydana gelen şehir gelişim süreci tespit edilmiştir. 1990 yılında çalışma alanının sadece %8,12'lik kısmını kapsayan Gemlik Şehir alanı, günümüzde çalışma alanının toplamda %21,06'lık kesimine yayılmıştır. Bu gelişmeyle birlikte şehirdeki tarım ve karışık çiftçilik alanlarında daralma meydana gelmiştir. Gemlik şehrinin gelişiminde en önemli etkenlerden birisi olan sanayi faaliyetleri, bu büyümede önemli bir faktör olmuş ve olmaktadır. Çalışmada şehrin son dönemde gelişme yönleri kuzey, doğu ve güneybatı eksenli olarak tespit edilmiş ve şehrin gelişiminde etkili olan unsurlar detaylı olarak incelenmiştir.

SUMMARY