Fatih Albümü'nde kullanılan Baba Nakkaş üslubu motiflerin çini sanatına yansıması

Abstract

Fatih Sultan Mehmed devrinde en parlak dönemini yaşayan Osmanlı sanatı, yüzyıllar içinde tezhip, cilt, ahşap, çini, kalem işleri ve maden gibi sanat kollarında en güzel örneklerini vermiştir. Bu tezde; XV. yüzyılda, sarayın başnakkaşı Baba Nakkaş'ın Osmanlı klasik sanatlarına kazandırmış olduğu "Baba Nakkaş Üslubu" nda görülen desenlerdeki motiflerin çini sanatına yansıması ele alınmıştır. Baba Nakkaş üslubu desenlerinin en bariz yansımaları, o dönemde üretilen günlük kullanım eşyaları ve çini karolarda görülmektedir. Mimari olarak Topkapı Sarayı; Hazine Dairesi'nde, Bursa Muradiye Camii ve Külliyesi'nde, Gebze Çoban Mustafa Paşa Camii ve Türbesi'nde, Çinili Köşk'te ve o dönemde yapılmış birkaç mimari eserde Baba Nakkaş Üslubunu taşıyan desenler dikkati çeker. Fatih Albümü içinde toplanmış olan Baba Nakkaş Üslubu desen ve motiflerinin çini sanatında daha önce değerlendirilmemiş olması, bu çalışmanın önemini arttırmaktadır. Hazırlanan tez üç bölümden oluşmaktadır, Birinci bölümde, Fatih Sultan Mehmed'in hayatı, dönemin kültür ve sanat ortamı, bu dönemdeki nakkaşhane geleneği ve saray nakkaşhanesi hakkında bilgiler verilmiştir. Daha sonra, Baba Nakkaş'ın hayatı ve özellikle sanatçının "Baba Nakkaş Üslubu" ile Osmanlı klasik sanatlarına kazandırdığı yenilikler ile kendine özgü rumi ve hatayi grubu motifleri tanıtılmıştır. İkinci bölümde, Fatih Sultan Mehmed Devri'nde üretilmiş eserlerde Baba Nakkaş üslubu özelliği taşıyan eserlerden örnekler verilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise, Baba Nakkaş üslûbu özelliklerini taşıyan XV. yüzyılda üretilmiş çinili ürünlerdeki desen ve motifler ile Fatih Albümü'ndeki Baba Nakkaş üslubuyla çizilmiş desenler incelenerek bir katalog çalışması yapılmıştır. "Sonuç ve Değerlendirme" kısmında Fatih Albümü'ndeki desenler ile çinilerdeki Baba Nakkaş üslubu desenlerin karşılaştırılması yapılmış ayrıca konuyla alakalı tarafımızdan hazırlanan özgün tasarım ile uygulama örnekleri hakkında bilgi verilmiştir.

In Sultan Mehmed the Conquerer's period, the art of Ottoman that live the most successful term gave the most beautiful examples in some arts such as gilding, binding, tile, style and mine in the countries. In this thesis, in 15th century, mentioned about the "Baba Nakkaş Styleu" that was brought reflecting to the Tile Art of this genre. The patterns of the Baba Nakkaş style, the main reflections are seen in the tile art, the daily goods and ceramic tiles. Pay architectural, the patterns which take attention to the Baba Nakkaş style, in the Topkapı Palace, the treasury, the Bursa Muradiye Mosque and Tomb, the Tiled Pavilion and the some architectural works built in that term. This work is important because the patterns of the Baba Nakkaş Style gathered in Fatih's album in the tile art weren't evaluated before. The thesis prepared is 3 parts; In the first part after giving general information about the Turkish ornamental arts. Some informations were given about the life of Sultan Mehmed the Conquerer, the culture and the Art of period, the nakishane tradition and the palace nakishane. Then, the life of Baba Nakkas, especially the artist's Baba Nakkas Style and the innovations which were brought to the ottoman classical art and specific Rumi and hatayî motifs were introduced. In the second part, the work which produced in period of Sultan Mehmed the Conquerer were sustained Baba Nakkas style's features. In the third part a catalogue was done by substained to Baba Nakkas style which were produced in 15th century and the patterns which were designed in Fatih's album. As a result and evaluation part, the patterns in Fatih's Album and Baba Nakkas style's patterns were compared and the specific design and applications were done and they were put in this thesis.