Dertli Divani’nin hayatı sanatı ve eserlerinin müzikal analizi

Abstract

Türkiye'de âşıklık geleneğinin yoğun olarak yaşandığı yerlerden biri Şanlıurfa'nın Kısas Mahallesi'dir. Burada eski tarihlerden günümüze kadar birçok âşığın yetiştiği bilinmektedir. Kısas'ta doğup günümüz yüzyılında bu âşıklık geleneğini devam ettiren âşıklardan biri de asıl adı Veli Aykut olan Dertli Divani'dir. Dertli Divani, ozanlığın vermiş olduğu çalıp söyleme geleneği ile yeni eserler ortaya koymuş olmasının yanı sıra, derlemeci ve besteci özelliği ile de Türk halk müziğine katkı sağlamıştır. Ozan, 2010 yılında UNESCO tarafından Âşıklık ve Zakirlik alanında "Yaşayan İnsan Hazinesi" ödülüne layık görülmüştür. Ardından deneyimlerini insanlarla paylaşmak isteyen Divani, 2011 yılında Mekteb-i İrfan Topluluğunu kurmuş ve bu topluluk ile binlerce insana ulaşmıştır. Bireysel olarak gerçekleştirdiği konserlerle beraber Mekteb-i İrfan Topluluğu ile de hem yurtiçi hem de yurtdışında çeşitli platformlarda konserler vermiştir. Türk halk müziğinin tanıtılması ve yaşatılması hususunda etkin rol almış olan Divani'nin, halen bu hedef doğrultusunda büyük emek ve çaba sarf ettiği görülmektedir. Araştırmalar sonucunda, TRT nota arşivinde ozana ait sadece üç eserin yer aldığı tespit edilmiştir. Bu çalışmada, Dertli Divani'nin bugüne kadar çıkarmış olduğu 6 albümde yer alan, sözü ve müziği kendisine ait 28 türkü ele alınmıştır. Bu türküler, mevcut kayıtlardan notaya alınıp, eserlerin müzikal analizleri yapılmıştır. Müzikal analizi yapılırken, eserlerin ses sahaları, seyir özellikleri, dizileri, ölçü yapıları belirlenmeye çalışılmıştır. Çalışmada ele alınan eserlerin usul başta olmak üzere, makamsal ve seyir yapılarında da zenginlik göze çarpmaktadır. Yine eserlerde Arapça ve Farsça kelimeler kullanılmış olup, Alevi-Bektaşi inancına ait söz unsurlarının ağırlıklı olarak kullanıldığı gözlemlenmiştir.

SUMMARY