Mâtürîdî tefsirinin Türkiye tahkikinde kaynağı tespit edilemeyen rivayetler üzerine bir değerlendirme

Abstract

İmam Mâtürîdî, Te'vîlâtü'l-Kur'ân'da rivayetleri bir tefsir kaynağı mâhiyetinde kullanmış ve görüşlerine delil olarak sunmuştur. Bu rivayetlerin büyük bir kısmı Hz. Peygamber ve sahabeden menkûl olarak zikredilmiştir. Bekir Topaloğlu ve Ahmet Vanlıoğlu başkanlığında tahkiki yapılmış olan Te'vîlâtü'l-Kur'ân isimli eserde yer alan rivayetlerin bir kısmının kaynağının tespit edilemediği iddia edilmiştir. Bir kısım rivayetlerin ise benzer manalarda kaynaklarda vârid olduğu fakat bu rivayetlerin aynı lafızlarla kaynaklarda tespit edilemediği ifade edilmiştir. Te'vîlât'ın mezkûr tahkikinde tespit edildiği kadarıyla 22 merfû Rivayet, 28 mevkûf rivayet, 9 maktu' rivayetin kaynağı tespit edilemediği zikredilmiştir. 10 adet rivâyetin de kimseye nispet edilmeden temrîz sigasıyla aktarıldığı ve kaynaklarda tespit edilemediği saptanmıştır. Araştırmamızda aslı tespit edilemeyen bu rivayetlere ulaşılamama iddiası konu edilmiştir. Bunu yapmaktaki amaç bu rivayetlerin kaynağının gerçekten olup olmadığını sorgulamaktır. Böylece bunun aslının, tahkikten mi yoksa Mâtürîdî'nin aslı olmayan rivayetleri kullanmasından mı kaynaklandığını tespit etmek hedeflenmiştir. Ayrıca bu konu üzerinde daha önce herhangi bir çalışmanın yapılmaması bizi bu alanda çalışma yapılmasına sevk etmiş, alana bir nebze katkıda bulunulması amaçlanmıştır. Tezimizde öncelikli olarak tahkikte kaynağı tespit edilemediği zikredilen rivayetler, kaynaklarına göre tespit edilerek sıralanacaktır. Daha sonra rivâyetlerin hangi âyetler bağlamında kullanıldığı tespit edilecektir. İmam Mâtürîdî'nin söz konusu rivayetleri kullanma ve bu rivayetlerden yorum üretme biçimi, ayrıca rivayetlere yaklaşım metodu ele alınacaktır. Ayrıca Mâtürîdî'nin söz konusu rivayetler özelinde kaynakları ve kendinden sonra telif edilen tefsirlerle ilişkisi değerlendirilecektir.

Imam Māturīdī used the narrations as a accounts narrated tafsir in Ta'wīlāt al-Qur'an and mentioned his views as basis. Most of these narrations were mentioned movable from Prophet and his companions. It has been claimed that the source of some of the narrations in the work titled Tawilat al Quran, which was investigated by Bekir Topaloğlu and Ahmet Vanlıoğlu, could not be determined. It has been stated that some narrations have a thought in sources in similar meanings, but these narrations can not be identified in the sources with the some sentences. The number of hadith that are definitively determined to Prophet but can not be source determined is about twenty-three. In our study, we dealt with the claim of not reaching these narrations, the original of which could not be determined. Our aim in doing this was to question whether the narrations really originate. Thus, it was determined whether this was originally found in the previous study or whether Imam Māturīdī was using unrealistic narrations . In this article we will discuss the source value of these narrations , Imam Māturīdī uses these how rumors and produce comment from these narrations , and the approach to these narrations . In addition, as a source of tafsir, we will also evaluate Māturīdī's sources in relation to these narrations and relationship with the tafsir that he originated from.