TRT THM repertuarındaki Kırşehir yöresi seçilmiş bozlaklarının ayak, dizi ve makam çerçevesinde incelenmesi

Abstract

Kırşehir'de Türk Halk Müziği kültürünün bir ürünü olan bozlakların; notaya alınarak literatüre girmesini sağlamanın yanında dizi, ayak ve makam çerçevesinde ayrıntılı olarak analiz edilerek konu üzerinde bulunan belirsizliğe bir çözüm yolu sunulması konusunda özgün bir değer oluşturması amaçlanmaktadır. Çalışmada farklı görüş ve fikirler ile daha önce yapılmış olan bilimsel çalışmalar ışığında ortak kavram tanımlamalarının yapılması ve bu tanımlamaların Kırşehir yöresi bozlakları üzerinden incelenecek olması ile birlikte yöre kültürüne katkı sağlanması ve seçilmiş bozlakların notaya alınarak ezgisel ve söz unsurlu incelenmesine katkı sağlanması açısından önemlidir. Bu tez çalışması üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde araştırma alanı Kırşehir yöresi, yöre müziği, yöre kültürüne yön veren zümreler tanıtılarak, yörenin müzik kültürü anlatılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünü kavramsal çerçeve oluşturmaktadır. Makam, ayak ve dizi kavramları farklı görüşlerle birlikte açıklanmıştır. Bu bölümde analizde kullanılan modele ve notasyonda kullanılan kavramlara da yer verilmiştir. Çalışmanın üçüncü bölümünde ise TRT repertuarında mevcut olan 75 adet bozlak içerisinden 10 tanesi random yöntemiyle seçilerek; dizi, makamsal yapı ve edebi yapıları içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Bozlakların TSM'de denk geldiği ya da benzerlik gösterdiği makamlar açıklanmıştır. Analizi yapılan 10 adet eserden 2 tanesi bünyesinde barındırdığı makamsal çeşitliliklerden ötürü TSM'de bulunan 2 adet makama aynı anda benzeyebilmektedir. Diğer 8 bozlak her biri kendi içerisinde bir makama benzemektedir. Bozlaklarda çok sık olarak TSM makamlarından muhayyer sünbüle, muhayyer kürdi, Tâhir, karcığar ve hicaz makamlarının kullanıldığı söylenilebilir.

Bozlak, a product of Traditional Turkish Folk Music culture (TFM), is aimed to be noted and included in the literature in this thesis. Another aim is to provide a solution to the ambiguity on the subject by analyzing the melody and word elements. The study defines common concepts in the light of previous scientific studies with different opinions and ideas. As the definitions are examined over the Kırşehir region's bozlak, the study is expected to contribute to the local culture as well. In addition, the study is of importance in terms of making a scientific-based examination of a number of bozlaks. This thesis study consists of three main parts. In the first part, the research area Kırşehir region, local music and the groups that shape the local culture are introduced and the music culture of the region is explained. The second part of the study is the conceptual framework. The concepts of makam, ayak and sequence are explained with different views. In this section, the model used in analysis and the concepts used in notation are also included. In the third part of the study, 10 out of the 75 pieces of Bozlak in the TRT repertoire were randomly selected; The sequence, makam structure and literary structures were examined by content analysis method. The authorities that Bozlak people coincide with or are similar to in the TFM have been explained. Due to the makam diversity it contains, it was found that 2 of the 10 pieces analyzed resembled 2 makams in TFM at the same time. The other 8 grizzlies look like each other in terms of the makam. It can be said that the makams Muhayyer Sünbüle, Muhayyer Kürdi, Tahir, Karcığar and Hicaz are used frequently in Bozlak.