Safiyyüddîn el-Hillî'nin Şerhu'l-Kâfiyeti'l-Bedîʿiyye'si ve Bûsîrî'nin Kasîde-i Bürde'si ile karşılaştırması

Abstract

Bu çalışmada, Arap Edebiyatı'nda bedîiyyât türünün oluşmasında önemli bir etkisi bulunan Safiyyüddîn el-Hillî'nin el-Kâfiyetü'l-bedîʿiyye adlı Hz. Peygamber'i metheden kasidesi konu edilmiştir. Araştırmaya temel teşkil eden kaynak onun kasidesinin bedîî sanatlar açısından şerhi olan Şerhu'l-Kâfiyeti'l-bedîʿiyye adlı eserdir. Giriş ve üç bölümden oluşan çalışmamızda öncelikle bedîî sanatların ve Hz. Peygamber'e yazılan methiyelerin tarihsel gelişimi ile bedîiyye türünün doğuşu hakkında bilgi verilmiş, daha sonra birinci bölümde Safiyyüddîn el-Hillî'nin hayatı, eserleri ve edebî kişiliği araştırılmıştır. İkinci bölümde yüz kırk beş beyitten oluşan el-Kâfiyetü'l-bedîʿiyye adlı kasidenin muhteva ve üslup özellikleri incelenmiştir. Ardından Hillî'nin kasidesi, kendisine nazire yaptığı iddia edilen Muhammed b. Saîd el-Bûsîrî'nin el-Kevâkibü'd-dürriye fî medhi hayri'l-beriyye adlı kasidesiyle karşılaştırması yapılmıştır. Üçüncü bölümde ise Şerhu'l-Kâfiyeti'l-bedîʿiyye adlı eserde işlenen yüz elli bir bedîî sanat açıklanarak, Hillî'nin bu sanatları açıklamada kaynak olarak kullandığı eserlerden ne ölçüde etkilendiği ve hangi konularda farklı bir yol izlediği araştırılmıştır. Sonuç olarak Hillî'nin, el-Kâfiyetü'l-bedîʿiyye'si ve Bûsîrî'nin kasidesi arasında muhteva ve üslup açısından büyük benzerlik olduğu görülmüştür. Bu durum Hillî'nin Bûsîrî'ye nazire yaptığı şeklindeki iddiayı desteklemektedir. Diğer taraftan Hillî'nin Şerhu'l-Kâfiyeti'l-bedîʿiyye'deki sanatları açıklarken, İbn Ebü'l-İsbaʿın Tahrîru't-tahbîr adlı eseri başta olmak üzere kaynak olarak kullandığı kitaplardan çokça etkilendiği, sık sık onlardan alıntılar yaptığı ve onlarla aynı örnekleri kullandığı tespit edilmiştir. Ayrıca, Hillî'nin şerhinde kendi tespit ve değerlendirmelerine de yer verilmiştir.

In this study, Safi al-Din al-Hilli's qasida al-Kâfiya al-badiʿiya which has a significant impact on the formation of the badīʿiyyat genre in Arabic Literature is discussed. The source that forms the basis of the research is the work named Sharh al-Kafiya al-badîʿiya. Initially, information about the historical development of the badī arts. In the first chapter, Hilli's life, works, and literary personality were analyzed. In the second part, the content and stylistic features of the qasida named al-Kafiya al-badîʿiya were examined. Then, Hilli's qasida has been compared with Muhammad b. Said al-Busîrî's qasida, al-Kawakib al-Durriyah fi Madh Khayr al-Bariya, allegedly wrote against Hilli's work as a nazirah. In the third part, Badîʿ arts in the work named Sharh al-Kafiya al-badîʿiya are explained together with to what extent Hillî was influenced by the works he used as a source to explain these arts. As a result, it has been found a great similarity between Hillî's and Bûsîrî's qasida in terms of content and style. This situation supports the claim that Hillî made a nazirah to Bûsîrî. Secondly, it is founded that while explaining the arts in Sharh al-Kafiya al-badîʿiya, Hillî was greatly influenced by the books he used as a source, and he often quoted from them and gave the same samples with them. Lastly, founded that the book he has been influenced by the most was the work of Ibn Abi l-Isbaʿ named Taḥrîr al-tahbîr. Hillî's determinations and evaluations are also included in his commentary.