XVI. Yüzyıl Osmanlı Minyatürlerinde bulunan Çadırların Tezhip Bakımından İncelenmesi

Abstract

Yapılması planlanan tez kapsamında ele alınan ve bir kısmı XVI. yy. minyatürlü yazmalarda yer alan çadır tasvirleri bu yüzyılda yazılan ve resimlenen "Süleymanname" adlı minyatürlü yazma eserde de bulunmaktadır. Kanuni Sultan Süleyman tarafından atanan ilk şehnameci Fetullah Arif Çelebi'nin 1558'de tamamladığı Şehname-i Al-i Osman'ın beşinci cildidir. Süleymanname 'de, K. Sultan Süleyman döneminin (1520-1555) başlıca olayları kronolojik sıraya göre anlatılmıştır. Eserde atmış dokuz adet minyatür bulunmaktadır ve bu minyatürler aynı zamanda dönemin sanat anlayışını yansıtan unsurlar barındırmaktadır. Devrin sanatsal anlayışıyla yapılan veya üretilen malzemeler üzerinde görülen desenler, çadırlar üzerinde de görülür. Gelenekli kitap sanatlarından minyatürlerde yer alan çadırların da çeşitli desenlerle bezenmiştir. Bu açıdan tezde Süleymanname 'deki minyatürlerde tasvir edilen otağ üzerindeki süslemeler tezhip sanatıyla bağlantılı olarak incelenecektir. Ayrıca XVI. yüzyılın ortalarında yazılan "Sefer-i Zigetvar" adlı yazma eser, Ferudun Ahmet Bey'in eseri olup, minyatürlerini Nakkaş Osman'ın yaptığı düşünülmektedir. Eser 305 varaktır ve on dokuzu minyatür ihtiva etmektedir. Kanuni Sultan Süleyman'ın (1520-1566) son seferi olan 1566 Zigetvar Seferini konu almaktadır. Topkapı Sarayı müzesi kütüphanesinde hazine 1339 env. no. 'da bulunan bu yazma eser de tez konusu kapsamında ele alınıp tezhip sanatı açısından incelenecektir. Tezde ele aldığımız bir diğer eser ise, XVI. yüzyılda Seyyid Lokman'ın yazdığı, minyatürlerini Nakkaş Osman ve ekibinin yaptığı T.S.M.'de hazine H de bulunan 1523 numaralı "Hünername" adlı yazma eserdir. Yapılacak olan tez üç bölümde ele alınması planlanmaktadır. Birinci bölümde, XVI. yüzyıl sanat ve kültür ortamı, Türklerde çadır ve önemi vurgulanacaktır. İkinci bölümde ele alınan yazma eserlerdeki çadırlı minyatürlerin çizimleri yapılarak çadır üzerindeki tezyini unsurlar vurgulanacaktır. Üçüncü bölümde ise katalog yer alacaktır.

Tent designs, some of which are included in the miniature manuscripts of the 16th century, which are discussed within the scope of the planned thesis, are also found in the miniature manuscript called "Süleymanname" ("Book of Suleiman") written and illustrated in this century. It was the fifth volume of Şehname-i Al-i Osman, completed in 1558 by Fetullah Arif Çelebi who was the first Shahname writer appointed by Suleiman the Magnificent. The main events of the period of Suleiman the Magnificent (1520-1555) were described in chronological order on the Süleymanname. There were sixty-nine miniatures in the artwork and these miniatures also contain elements that reflect the art understanding of the period. The patterns found on the materials produced with the artistic understanding of the period were also seen on the tents. The tents of the miniatures on the traditional book arts were also decorated with various patterns. In this respect, the decorations on the otağ designed in the miniatures on Süleymanname, will be examined in connection with the illumination art in this thesis. In addition, the manuscript called as "Nüzhet-i Esrarü'l–Ahyar der-Ahbar-ı Sefer-i Zigetvar" written in the middle of the 16th century was the artwork of Ferudun Ahmet Bey and thought that its miniatures were made by Nakkaş Osman. The artwork consisted of 305 foils and nineteen of them had miniatures. It was about the Szigetvár expedition (1566) which was last expedition of Suleiman the Magnificent (1520-1566). This manuscript, which is located in the treasury inventory number 1339 in the library of the Topkapı Palace Museum, will be examined within the scope of the thesis subject and examined in terms of illumination art. Another artwork we examined for the thesis is a manuscript named "Hünername" written by Seyyid Lokman in the 16th century, Nakkaş Osman and his team made its miniatures. That artwork is registered in treasury in T.S.M. numbers H.1523. It is planned that the thesis will consist of three parts. In the first part, the art and cultural environment of the 16th century and the importance of the tent in Turks will be emphasized. In the second part, drawings of miniatures with tents on the discussed miniatures will be made and the decorative elements on the tent will be emphasized. In the third part, the catalog will take place.