Garîb-nâme'de Zarf Fiil Kategorisi

Abstract

Bu çalışmada fiilimsi kategorisine bağlı zarf fiiller, kelime(anlam)-ek(görev) karşıtlığını içeren ekleşme dizisinin karşıtlık düzeni esas alınarak üst-alt işlevleriyle ele alınmıştır. İşlevlerin tespit edilmesi noktasında hacmi dolayısıyla yeteri derecede malzeme elde edebileceğimiz Eski Anadolu Türkçesinin önemli eserlerinden biri olan Garîb-nâme'den yararlanılmıştır. Garîb-nâme metninde zarf fiil konusu dolaylı olarak ele alınsa da ayrıntılı olarak işlenmemiştir. Bu da eserin tercih edilmesinde etkili olmuştur. Çalışma "Giriş", "Zarf Fiiller", "Sonuç" ve "Ekler Dizini" olmak üzere dört bölümden oluşmaktadır. Çalışmanın "Giriş" bölümünde araştırmacıların zarf fiil ile ilgili yapmış olduğu açıklamalara yer verilmiş ve bu izahlar doğrultusunda değerlendirmeler yapılmıştır. Zarf fiilin ve zarf fiil ekinin ne olduğu/ne olmadığı, zarf fiil ekinin diğer ek kategorilerinden ayrılması gibi durumların temel problem noktalarını oluşturduğu görülmüştür. "Zarf Fiiller" bölümünde Garîb-nâme'den fişleme yöntemiyle tespit edilen zarf fiil örnekleri önce üst işlevleri ve bu üst işlevlere bağlı alt işlevleriyle birlikte alfabetik olarak sıralanmıştır. Daha sonra ise zarf fiil şekilleri, ekleşme bilgisi açısından incelenerek listelenmiştir. İşlevlerin isimlendirilmesinde de ekleşme düzeni içerisinde belirli bir ek kategorisini temsil eden ve o kategoriye has olan isimlendirmelerden uzak durulmuştur. "Sonuç" bölümünde çalışmadan elde edilen verilere yer verilmiştir. Zarf fiil eklerinin şekle ve işleve göre kullanım sıklığı belirtilmiş, bunun metne katkısı değerlendirilmiştir. "Ekler Dizini" bölümünde ise zarf fiil görevini icra eden morfemler alt ve üst şekilleriyle bir bütün halinde sunulmuştur.

In this study, gerundiums related to the verbal category are discussed with their upper-lower functions based on the contrast order of the conjugation sequence containing the word (meaning)-suffix (task) contrast. At the point of determining the functions, one of the important works of Old Anatolian Turkish, Garîb-name, from which we can obtain sufficient material due to its volume, was used. Although the subject of gerundiums is dealt with indirectly in the text of Garîb-name, it is not discussed in detail. This was effective in selection of the work. The study consists of "Introduction", "Gerundiums", "Conclusion" and "Appendix index". In the "Introduction" section of the study, the explanations of the researchers about the gerundiums are included and evaluations have been made in line with these explanations. It has been observed that the main problem points are what the gerundiums and the gerundiums suffix is / is not, and the separation of the adverbial verb affix from other additional categories. In the "Gerundiums" section, the examples of the adverbial verbs determined by the filing method from Garîb-name are listed alphabetically with their upper functions and sub-functions linked to these upper functions. Following, the gerundiums forms were examined and listed in terms of affixation information. In the naming of functions, naming that represents a certain suffix category in the inclusion order and is unique to that category has been avoided. The data obtained from the study are included in the "Results" section. The frequency of use of the gerundiums affixes according to the form and function was specified, and its contribution to the text was evaluated. In the "Appendix Index" section, morphemes that function as a gerundiums are presented as a whole with their upper and lower forms.