Tarihsel Gelişim Süreci İçinde Türkiye'de Marka Tescilinde Hukuki Çerçevenin Oluşumu

Abstract

İngiltere'de başlayan ve başta Avrupa olmak üzere tüm dünyayı etkisi altına alan Sanayi Devrimi, teknolojinin hızla gelişerek üretim anlayışının farklılaşmasına sebep olmuştu. Sanayinin bu denli gelişmesi sonucu ürünlere sağlanan korumanın yetersiz kalması, devletleri marka ve patent yasaları çıkartmaya teşvik etmişti. Osmanlı Devleti'nde de çağdaşı Avrupa ülkeleriyle yakın tarihlerde, 1871 yılında, "Fabrika Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname" adlı ilk marka mevzuatı yürürlüğe girdi. 1888 yılında bahsedilen nizamname yürürlükten kaldırılarak 1888 tarihli "Fabrikalar Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname" uygulanmaya başlandı. Fabrikalar Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname, Osmanlı Devleti'nin ardından kurulan Türkiye Cumhuriyeti'nde de uygulanmaya devam etti. Lozan Barış Antlaşması'nın imzalanmasıyla birlikte, antlaşmanın Ticaret Mukavelenamesi gereğince Türkiye, katılmayı taahhüt ettiği uluslararası sınai mülkiyet sözleşmelerine 1930 yılı itibariyle katıldı. Bu tarihten sonra Türkiye, uluslararası tescil sisteminde yerini aldı ve buna uygun olarak çeşitli ülkelerde toplanan konferanslara katılım sağlandı. Yıllar içerisinde marka tescili konusunda düzenlemeler yapılarak dönemin şartlarına uyum sağlanmak istendi. 1965 yılında ise 551 sayılı Marka Kanunu'nun yürürlüğe konmasıyla neredeyse bir asır boyunca marka tescilinin ana hükümlerini belirleyen Fabrikalar Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname ilga edildi. Tarihsel Gelişim Süreci İçinde Türkiye'de Marka Tescilinde Hukuki Çerçevenin Oluşumu başlıklı tez çalışmasında Osmanlı Devleti'nden itibaren uygulanan nizamname çerçevesinde marka tescilinin nasıl gerçekleştiği, zamanla duyulan ihtiyaca yönelik marka tescil sisteminde ne gibi değişikliklerin yapıldığı, Türkiye'nin uluslararası düzeyde sınai mülkiyetin geliştirilmesi için yapılan konferanslarda nasıl bir tutum izlediği, dünya savaşlarından etkilenen sınai mülkiyet hakları, konuyla ilgili alınan önlemler ve taraf olunan sözleşmelerin niteliği konuları ayrıntılarıyla değerlendirilmiştir.

The Industrial Revolution, which starting in England, caused differentiation in production concept with the rapid development of technology. As a result, when product protections were insufficient, states enacted trademark and patent laws. In 1871, the first trademark law called "Fabrika Ma'mulatıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname" entered into force in the Ottoman Empire. In 1888, this was replaced by "Fabrikalar Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname". The "Fabrikalar Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname" was also applied in Republic of Turkey. After the Lausanne Peace Treaty, in 1930, Turkey joined the international industrial conventions. After this date, Turkey took its place in the international registration system and participated in conferences. Over the years, laws, decrees and regulations were put into force about trademark registration for adoption of the conditions. In 1965, with the enactment of the 551 numbered trademark law caused, "Fabrikalar Ma'mulâtıyla Eşya-yı Ticariyeye Mahsus Alamet-i Farikalara Dair Nizamname" abolished. In the study of thesis named "Formation of Legal Framework for Trademark Registration in Turkey in the Historical Development Process" the issues of how trademark registration took place within the framework of the regulatio applied since the Ottoman state, what kind of changes were made in the trademark registration for the need of time, what kind of attitude Turkey followed in conferences which took place to develop industrial property at the international level, the measures taken about the industrial property rights which had been badly affected in the world wars and the implementation and qualification of the contracts we joined were evaluated in detail.