Sosyolojik açıdan kuvvetler ayrılığı ilkesi ve Türk anayasalarının gelişimi

Abstract

Sosyal yapı itibariyle Devlet, Anayasa ve Türk anayasalarının gelişimi; sosyal varlık olan insan yaşamı boyunca, bireylerin ortak değerler etrafında geliştirdikleri, kurumsal otoritenin yasalarla gerçekleştirdiği birlikler devleti oluşturan ilk adımdır. Devlet kendi varlığım kanunlarla hissettirir. Anayasalar da devletlerin çerçevelerinden ibarettir. Bu çalışmada ön hazırlık niteliğinde bir giriş yapılmıştır. Burada ihtiyaç duyulan alt yapıdan söz edilir. Daha sonra, devletin tanımı ve unsurları ile kısaca nüfus, toprak, hükümet ve hukuka değinilmiştir. Sonra da devlet türleri belirtilmiş olup, basit ve birleşik devletlerden bahsedilmiştir. Egemenlik açısından da devlet türleri incelenerek; monarşik, aristokrat, demokrat ve totaliter devletler anlatılmıştır. Anayasa kavramına açıklık getirilmiş, insan haklan evrensel beyannamesinden alıntı yapılmıştır. Yazılı ve yazısız Anayasa türleri üzerinde durularak; monarşik, demokratik anayasalar ve sosyo kültür yapı incelenmiştir. Kuvvetler ayrılığı ilkesinin anayasaya uygunluğu tartışılmıştır. Türk anayasaları sırasıyla; 1876, 1921, 1924, 1961 ve 1982 anayasası mukayeseli olarak karşılaştırılmıştır. Birinci bölümde de Osmanlı hukukunun temel özellikleri ile Osmanlı devletinin anayasaları gözden geçirilmiştir. Osmanlı yönetim tarzı incelenerek; padişah, saray, vezirlik, vezir-i azamlık, divan-ı hümayun, Osmanlı hukuk düzeni ve 1876 anayasası (1293 Kanun-i Esasi) senedi ittifak başlıklarının altı doldurulmaya çalışılmıştır. 1876 anayasası; yasama, yürütme ve yargı erkinin üzerinde durularak, temel hak ve özgürlükler zikredilmiştir. 1909 değişiklikleri belirtilmiştir. 1921 anayasasıyla, Osmanlı devletinin çöküşü ve kurtarma çabalan anlatılarak, Amasya tamimi, Erzurum ve Sivas Kongrelerinden bahsedilmiştir. İkinci bölümde, Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışı ve Cumhuriyet dönemi anayasaları incelenmiştir. T.C. Devletinin temel özellikleri ve yeni devlet yapısından söz edilmiştir. Erkler arası itibariyle; 1921, 1924, 1961 ve 1982 anayasalarının mukayesesi yapılmış olup, çoğulcu demokrasilerde anayasaların değiştirilmesiyle, kurucu meclislerle, parlementer sistem incelenerek, uygulamalara ve Türkiye'de ki güncelleşmeye değinilmiştir. Sonuç olarak da sosyolojik yönden, devlet, anayasa ve Türk anayasalarının gelişimi değerlendirilmiştir.

The development of state and constitution as social structures is the first step in establishing the institutional authority which was built on common human values. The states legitimates its own authority through constitutional laws. Constitutions are the main frames of states. This study investigates the development of state and constitution in general and the Turkish state and its constitution in particular. Firstly, the state and its elements were defined secondly, the types of states, for example monarchy, aristocracy, totalitarian regimes and democracy, were discussed in their historical contexts. Thirdly, the types of written and unwritten constitutions, monarchic and democratic constitutions and their social-cultural structures were explained.. The Turkish constitutions of 1876, 1921, 1924, 19611 and 1982 were discussed with a comparison of an another. What were the differences between Ottoman and Turkish constitutions? In the light of this question, the present study researched the Ottoman constitutional laws, especially constitutional laws of 1253 Kanuni Esasi and the laws of 1876 Constitution. But, main emphasis was on the constitutions of the Turkish Republic The basic characteristics of the Turkish Republic, senate, parliamentary system were mentioned and Turkey's political journey for democracy were analysed. In its conclusion, the study evaluates the development of the Turkish state and its constitution from a sociological perspective. VI