Özelleştirmenin Türk İş Hukukuna etkileri

Abstract

ÖZET KİT 'lerin kökeni Osmanlı dönemine kadar gitmekle beraber, devlet işletmeciliğinin günümüze kadar önemli bir kalkınma aracı olarak yaşatılması Cumhuriyet dönemine raslamaktadır. Ülke kalkınmasında önemli görevler üstlenen bu kuruluşlar zamanla çeşitli açılardan tartışma konusu olmuşlardır. 24 Ocak Kararlan olarak anılan istikrar tedbirleri ile beraber bu kuruluşların özel sektöre devri gündeme gelmiş ve bu yolda çeşitli uyulamalar da yapılmıştır. Özelleştirme konusu, 1980'li yıllardan beri hemen hemen tüm Dünya ülkelerinin gündemine gelmiş, günümüze kadar gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde uygulanmaktadır. Türkiye' de özelleştirme denince, ilk olarak Kamu İktisadi Teşebbüslerinin satışı akla gelmektedir. Kamu İktisadi Teşebbüsleri; Tüzel kişiliğe sahip olan endüstriyel ve ticari nitelik taşıyan sermayesinin tamamı veya çoğunluğu kamuya ait olan kuruluşlar olarak tanımlanmaktadır. Özelleştirmenin amaçlarına genel olarak bakıldığında nihai amaç, sadece devletin ekonomideki rolünü en aza indirmek ve böylece ekonominin tümüyle serbest piyasa koşullarına bırakılması olmayıp, bunun yanında mali, sosyal ve siyasi değişmeler de sağlamaktır. Özelleştirmenin sosyal sonuçlarından belki de en önemlisi, işsizlik sigortasının henüz kurulamadığı ülkemizde zaten fazla olan işsizlik oranının daha fazla artmasıdır. Aynca İş ve Sosyal Güvenlik Hukuku açısından bakıldığında; çalışanların stütülerinde iş ilişkilerinde ve çalışma şartlarında, önemli değişikliklerin meydana gelmesi kaçınılmazdır. Özelleştirmenin ekonomik, siyasi ve hukuki boyutu kadar sosyal boyutu da yaşamsal bir değere sahiptir. Çünkü özelleştirmenin ilk etkileri KİT 'lerde çalışan ve sayılan yüzbinlere ulaşan işçiler üzerinde kendisini gösterecektir. Bu nedenle özelleştirmenin sosyal boyutunu dikkate almayan bir özelleştirme politikası düşünülemez ve başanya ulaşamaz. Özelleştirme politikalannın uygulamaya konulduğu hem gelişmiş hem de gelişmekte olan ülkelerde sosyal boyuta ayrıcalıklı bir yer verilmiş, işçilerin ve sendikal örgütlerin desteğini sağlamayan siyasi iktidarlar özelleştirme politikalannda başanya ulaşamamışlardır. vııı

Although the roots of the state Economic Enterprises (SEE) date back to the Ottaman period, it has been in the Republican Period that state enterpreneus ship has became a means of development. These enterprises, which have assumed significant roles in the development of the country are subjected to various examinations. Following the implementation stabilisation measures known as the January 24 Measures the selling of the SEE has been discussed and various policies have been put into practice in this respect. Privatization, which has been on the agenda in many parts of the world since the 1980's, is implemented in both devoloped and developing countries. When privatization is mentioned in Turkey, selling off State Economic Enterprises comes into mind. Public Economic Enterprises means that they have judicial, industrial and commercial characteristics. In addition the majority of their capital belongs to the public sector. When we examine the privatization generally in Turkey it's main purpose is to reduce the role of government in the economy that so the economy could run completely free Furthermore financial, social and political changes constitute other main goals of the privatization. One of the most important results of privatization has been an increase in unemployment. Moreover, from a legislative perspective, privatization has led to important changes in employees status, labour relations and working hours. The social dimension of privatization is as important as its economic political and legislative dimensions, because workers employed in the SEE would be affected in various ways for this reason a privatization programme without a social dimension can't be succesful. Social dimension has been emphasized in both developed and developing countries where privatization programmes are under way. Privatization programmes, which don't have the suppot of workers and unions have been unsuccesful in achieving their aims. IX