Muhammed B. Abdullah’ın Halife Mansur’a karşı ayaklanması

Abstract

Çeşitli baskı ve sıkıntılara maruz kalan Alioğulları, meşru görmedikleri Emevi idaresine karşı birçok ayaklanma gerçekleştirmişlerdir. Emevilerin yıkılışına zemin hazırlayan önemli sebeplerden biri de bu hareketlerdir. Daha sonra Alioğulları ve taraftarları, başarıya ulaşmasında kendilerinin büyük rolü olduğuna inandıkları ihtilal neticesinde, Abbasilerin iktidara geçişini "yönetimi gasp" olarak telakki etmişlerdir. Abbasiler'in ilk iki halifesi Abdullah es-Seffah ve Ebu Cafer el-Mansur, Emevilerin son yıllarında yönetime karşı yapılan çalışmalar sırasında Hz. Hasan'ın soyundan gelen Muhammed b. Abdullah'a bey'at etmişlerdi. Onlar yönetime geldiklerinde ise, kendilerine bey'at etmekten kaçman Muhammed b. Abdullah'ın bir başkaldırı hareketine teşebbüs edebileceğinden korkmuşlardır. Bu yüzden Mansur, onu ortadan kaldırmaya çalışmıştır. Bunun farkında olan Muhammed b. Abdullah, babası ve taraftarlarının da teşviki ile bir müddet gizlenip davet çalışmalarında bulunduktan sonra Medine'de, kardeşi İbrahim b. Abdullah ise Basra'da ayaklanmıştır. Bu ayaklanmaların hazırlık aşamasından itibaren cereyan ediş şeklini ayrıntılarıyla tasvir etmek ve tarihi seyir içerisinde ortaya koymak araştırmamızın çerçevesini oluşturmaktadır. Çalışmamızda İslam tarihinin klasik kaynaklan Taberi, İbnü'1-Esir, Mes'udi, Ya'kubi gibi büyük tarihçilerin eserlerinde verilen bilgileri ön planda tutmaya gayret etmekle beraber, konuyla alakalı ortaya konan çağdaş eserlerden de yararlanmaya çalıştık. İmamet için gerekli meziyetleri taşıdığı kabul edilen Muhammed b. Abdullah, Abbasi ordusu tarafından mağlub edilmiş ve öldürülmüştür. Hareketin bir parçası sayılan kardeşi İbrahim'in Basra'da başlattığı ayaklanmanın da bastırılmasıyla Alioğulları ve taraftarlarının yönetime muhalif konumlan Abbasiler devrinde de uzun yıllar sürmüştür. vıı

Key Words: Revolution, Administration, Caliphate, The sons of Ali, The sons of Abbas, Legalitation. The Revolt of Muhammad b. Abdullah against the Caliphate Mansur. The Sons of Ali revolted against Ummayyad's administration which was being torturing and oppressing them more than once. They considered the Abbasid's administration which has been founded after the revolut which in their opinion was succesful by their participation, was "usurpatidn of administration". At the last years of Umrnad's administration, the first two Abbasid caliphs Abdullah es-Seffah, and Ebu Cafer al-Mansur, made the pact of the pass to Muhammed b. Abdullah. When they came to power, were afraid of Muhammed b. Abdullah and his brother ibrahim's supposed revalt Because of that the caliph Mansur tried to kill Muhammed b.Abdullah. Muhammed b. Abdullah was awair of it and by the encouragement! of his father and followers, he has hidden for a while. After some times, he him self in Madina and his brother Ibrahim b. Abdullah in Basra hose revolted. Our study deals with these revolts in its historical process in defail. Muhammed b. Abdullah who has been considered as a person having the characteristics of imamete, has been beaten and killed by the Abbaside military. The sons of Ali's and his pollowers opposition to the administration which has started in the of Ummayyads, has gone on in the time of Abbasides. vm