ÖZET Bütün işletmelerde olduğu gibi üretim işletmelerinde de temel amaçlardan biri de az emek ve harcama yaparak daha yüksek kârı elde etmektir. Bu amaca ulaşmak için, muhasebe kayıtlarının sağlıklı bir şekilde doğru bilgi verecek sistemlere oturtulmuş olması da gerekir. Bu sağlam muhasebe sisteminin oturtulması için firmalarla ilgili kişilerin çok çeşitli araştırma yapmaları ve bu araştırma sonuçlarında tespit ettikleri sistemleri geliştirerek muhasebe sistemlerine almaları kaçınılmazdır. Maliyet muhasebesinin tarihi gelişimi, teknik özellikleri, hesap planlan, maliyet sistemleri, sistemlerin firmalara ve üretim konularına uygunluğu, en iyisinin belirlenip seçilmesi, geliştirilen sistemlerin takip edilmesi ile mümkündür. Geliştirilen yenilikler takip edilip incelendikten sonra firmalar kendilerine uygun sistemi seçeceklerdir. İşletmeler kendilerine uygun sistemin seçimi sırasında, mevcut olan sistemlerin tanımı, önemi, avantajları, dezavantajları, zorluklan, tercih nedenleri gibi hususları da bilmelidirler. Hatta bu hususların iyi bir şekilde öğrenilmesi sonucu firmalar kendilerine uygun, maliyet fiyatlarını ve muhasebe işlemlerini azaltan, aynı zamanda gereği kadar bilgi veren maliyet sistemini kendileri geliştirebilirler. Bugün ülkemizde maliyet muhasebesi konusunda özellikle proses maliyetleme sistemi konusunda, çok fazla yeni araştırmanın ve kaynağın ihtiyacı olanlara sunulmuş olduğunu söyleyemeyiz. Bu tezi hazırlarken çok sayıda kaynak bulamadığımı vurgulamalıyım. Maliyet muhasebesi konusunda orijinal bir sistem üretebilmek için teorik bilginin tek başına yeterli olmadığını, çok iyi bir teorik bilginin yanında uygulamanın içinde bulunmanın gerektiğine inanıyorum. Bu tezimde kısaca tanımını ve önemini belirttiğimiz melez maliyet sistemi, özellikle "Tam Zamanında Üretim" sistemi ilgili işletmeler tarafından alınıp kullanılabilecek niteliğe sahip bir sistemdir. Ayrıca çeşitli proseslerden geçerek üretimi tamamlanan bir mamulün maliyetinin hesaplanışı sırasındaki muhasebe işlemleri, uygulamadan alınan bir örnekle sunulmuştur. Bunların yanında proses maliyetlemede geliştirilmiş iki tane de matematiksel model mevcuttur.
One of the main aims of manufacturing companies, or the other different types of companies, is to make high profits by lowering labor costs and expenditures. To reach this aim, accounting system. For establishing such a reliable accounting system, managers of the companies must launch various kinds of investigations and according to the results of these investigations new accounting systems must be developed. The historical development of cost accounting could only be developed by technical charakteristics, account charts, cost systems, the accordence between systems and companies, to choose the best of them, to apply the developed system. After examining the innovations, companies will choose the most appropriate system. While choosing an appropriate system, definition, materiality, advantages,disadvantages, handicaps, points of preference of the system must be known. If these points are understood very well, companies will be able to develope appropriate system that satisfly their needs about accounting system which reduce the cost and accounting transactions by giving more valuable information. Nowadays in our country, we can not say that there are a plenty of issues about cost accounting especialy on process costing. I must stress that during the preparation of this thems, I was not able to find aquate source. To invent an original cost system, theoretical knowledge is not sufficient and besides a very good theoretical knowledge, I believe that a researcher must be in implementation. Hybrid Costing Systems, which are made the description and importance in this thesis, can be implement in companies which practising just In Time (JIT) Production system. In addition, accounting records of a product which passes various kinds of processes, are given with an example of daily business life. Besides these, there are two mathematical model about process costing.
