Belediye meclislerinin temsil yeteneği -Van Belediyesi örneği-

Abstract

ÖZET Yerel demokrasi bağlamında üzerinde durulan konulardan birisi de "yerel temsiP'dir. Bugün özellikle, yerel temsil organlarının "temsil edicilik" vasıfları, yerel yönetimleri gelişmiş ülkelerde dahi, eleştiri konusu olmaya devam etmektedir. Yerel temsil organlarının temsil ettikleri yerel topluluktan farklılaştıkları; belirli kesimlerin daha güçlü temsil edildiği organlar durumuna geldikleri dile getirilmektedir. Bu çerçevede, yerel oligarşilerden söz edilmektedir. Ülkemizde ise, köklü ve güçlü bir geleneğe sahip olmayan yerel yönetimlerin, yoğun temsil sorunlarıyla karşı karşıya olduğu bilinmektedir. Buna karşın, yerel yönetimlerimizin temsil sorunlarıyla ilgili yapılan bilimsel çalışmalar; özerklik, yetki, kaynak ve personel yetersizliği gibi örgütsel sorunlarıyla ilgili konuları ele alan bilimsel çalışmalardan çok daha azdır. Bu çalışmamız söz konusu eksikliği gidermeye yönelik bir çabanın ifadesidir. Çalışmamız, ülkemizdeki yerel yönetimlerin gözbebeği olan belediyelerin, yerel temsil organları olan belediye meclislerinin "temsil yeteneği"ni belirlemeyi amaçlamıştır. Van Belediye Meclisini merkez alarak yürüttüğümüz araştırmamızda, Türkiye'deki tüm belediye meclislerinin eğitim, meslek, cinsiyet ve yaş profillerini de belirlemeye çalışarak, Türkiye ve Van ölçeğinde belediye meclislerinin "temsil edicilik" özellikleri sorgulanmıştır. Van örneğinde ortaya çıkan özellikler ile ülke geneli için bulunan özelliklerin karşılaştırması yapılarak ise; ülkemizin sorunlu bir bölgesinin "sorunlarını anlamaya" yönelik bilimsel veriler elde edilmek istenmiştir. Bu çalışma bir tür veri çözümlemesi niteliğindedir. 1980'den sonrası ile sınırlı tutulmuş ve iki temel başlık altında toplanmıştır. îlk başlık altında seçimlerle ilgili olarak, yerel ve genel seçimlere katılma oranları ile yerel ve genel seçimlerde siyasi parti tercihleri karşılaştırılmıştır. Bu arada bağımsız temsilcilerin durumu incelenmiştir. İkinci başlık altında, belediye meclisi üye ve başkanlarının temsil kalıbına ilişkin, eğitim, meslek, cinsiyet ve yaş özellikleri değerlendirilmiştir. Yerel ve genel seçimlerle ilgili olarak 1980 sonrası yapılan seçimlerin sonuçlan kullanılırken, temsilcilerin niteliklerine ilişkin çözümlemede 25 Mart 1984 ve 27 Mart 1994'te seçilen belediye meclis üyeleri ve başkanları ile sınırlı kalınmıştır. Sonuç olarak, Türkiye ve Van ölçeğinde yerel temsilin, ulusal temsile göre ikincil ve ulusal temsile bağımlı bir nitelik gösterdiği görülmüştür. Her iki ölçekte de, belediye meclisleri belediyelerin düzenlediği ve kontrolünü yaptığı hizmetleri üretenlerin güçlü bir şekilde temsil edildiği organlar olarak karşımıza çıkmıştır. Bunun yanında, belediye sistemimiz içinde başkanların zamanla, yasal ve yapısal nedenlerden ötürü, meclisler karşısında güç kazandığı ve halk adına kendisini denetlemesi gereken meclisler üzerinde egemen bir konuma geldiğine işaret eden bulgulara da rastlanılmıştır. ıx

ABSTRACT The Representative Competence of Municipal Assemblies: The Case of the Municipality of Van Democracy, local government, representation and political participation are among the most discussed subjects. In our age, democracy and local government are associated concepts. In this sense, the tendency towards more democracy has increased the importance of the local government. However, the local government should not be considered as spontaneously democratic institutions. The "local democracy" has to be achieved to get the expected results from local government. Within this context, "local representation" is emphasized. Particularly the "representative" characteristics of local organs are heavily criticized even in developed countries. The inequal representation of certain classes resulted with local oligarchies. In our country, since the local government are not established as institutions of public representation and participation, they are confronted with problems of representation. Nevertheless, the scientific research in this topic are far behind the studies on the organizational problems of local government such as autonomy, authority, resources, lack of personnel. This dissertation is an attempt to fill the aforementioned gap. The study targeted to determine the "representative competence" of the municipal assemblies, after 1980. Together with Van, educational, professional, sexual and age profile of the other municipal assemblies are attempted to be determined. In this respect, the figures of Van and of the rest are compared to diagnose the problems of a problematic region. It has been observed that both in Van and in other parts of Turkey, the local representation played a secondary role with respect to national representation. In both scales, the classes who produce the municipal services are intensively represented in the assemblies. Especially the craftsmen, merchants, civil engineers, architectures and contractors are dominant in the municipal assemblies. Besides, certain clues are gathered on the increasing role of the mayors at the expense of the municipal assemblies. Keywords: representation, municipality, assembly, local democracy, political participation, local government.