TÜRKÇE ÖZET Bu çalışma, 'İslam itikadında tevbe anlayışı ve tevbenin insan hayatındaki etkileri'ni genişçe ele alıp inceleyecek bir araştırmanın ilk adımını atmayı amaçlamaktadır. Birinci bölümde, insan, fıtrat yönüyle tanıtılmaya çalışılmış, din duygusunun onda fıtrî bir duygu olduğuna dikkat çekilmiş ve İslam' in insana verdiği değer hatırlatılarak onun nasıl yaşaması gerektiğinin panoraması çizilmeye gayret gösterilmiştir. Ayrıca bu bölümde, tevbenin tarifi yapılıp önemi üzerinde durulduktan sonra Kur'an ve Hadislerde tevbe mevzuu ele alınarak, tevbenin dînî mesnedi ortaya konulmaya çalışılmıştır. ikinci bölümde, 'günah' kavramı, çeşitleri ve inşam günaha sevkeden dahilî ve haricî sebepler ele alınmış, aynı zamanda tevbenin şartlan, kâmil bir tevbenin nasıl oknası gerektiği ve kimler için tevbe ve istiğfarda bulunulabileceği mevzuları irdelenmiştir. Üçüncü bölümde ise, tevbe mevzuunu teoriden pratiğe taşıma hususunda oldukça hassas olan Tasavvuf ehlinin tevbe anlayışı ortaya konulmaya ve tevbenin insan hayatındaki etkileri psikolojik bir bakış açısıyla serdedilmeye çalışılmışta. Bütün bu çalışmalar yapılırken mevzuya Kur'an ve Hadis perspektifinden yaklaşılmaya özen gösterilmiş, bunun yanında üzerinde ihtilaf veya ittifak edilen hususların altı çizilerek mezheplerin konuyla ilgili görüşleri zikredilmeye dikkat edilmiştir. Genellikle birer günah (suç) neticesinde yapılmış olmasından dolayı tevbenin (pişmanlığın) suçlara tesiri İslam Hukuku'yla da direkt ilgilidir. Fakat konunun İslam Hukuku'nu ilgilendiren yönü, bu çalışmanın alanı içine girmediğinden burada sadece birkaç cümle ile işarette bulunularak ilgili İslam Hukuku kaynaklarına havale edilmiştir. Yapılan bu mütevazi çalışma neticesinde tevbenin hem fert hem de toplum hayatında büyük bir önemi haiz olduğu müşahede edilmiş; günah işledikten sonra büyük bir çıkmaza girip ruh dünyasında buhranlar yaşayan insanın, tevbe ile yeniden eski huzur ve mutluluğuna kavuştuğu ve ekseriyetle günah atmosferinden uzaklaşıp iyi amellere yöneldiği sonucuna ulaşılmıştır. vıı
ABSTRACT Title: Understanding of Repentance in the Islamic Belief. Keywords: Sin and repentance. This study aims to examine the effects of repentance on human life and the understanding of repentance in the Islamic belief. Chapter one firstly deals wits the primordial nature of mankind by drawing attention to the religious urges of man. Then it focuses on how the religion of Islam evaluates humans and how it draws a framework for the life. Definitions of repentance and it is importance in Islam as well as Qur'an's and Traditional understanding of repantance are also presented in this chapter. In the second chapter "the concept of sin", its types and the inner or outer reasons which impulse human beings to sin are examined. Also, the stipulations of repentance, the questions of how a complete repentance should be, who we can have repentance for are question in this chapter. In the last chapter, the understanding of repentance in Sufism is illustrated and the effects of repentance on human life are asserted from a psychological point of view. The study tried to draw references from the sources of Islam, the Qur'an and the Hadith. And it underlined the controversial issues and consensuses in various sects in Islam. The study concludes that repentance, which apporently follows a sin, has a great effect on humans both at societal and individual level. vm
