Yeni üretim ortamı için çağdaş maliyet yönetim sistemleri ve faaliyete dayalı maliyetleme

Abstract

ÖZET Küresel rekabet şartlan ve teknolojik gelişmeler üretim işletmelerini üretim teknolojilerini yenilemeye zorlamıştır. Müşteri taleplerindeki değişiklik ve çeşitlenmeler sonucu ürünlerin hayat devirlerinin kısalması sonucu bu değişiklik kaçınılmaz olmuştur. Çünkü rekabet etmek isteyen işletmeler yeni ürün geliştirme veya mevcut ürünlerinde müşteri istekleri doğrultusundaki değişiklikleri ancak ileri teknoloji yardımıyla hızlandırabilirler. Üretim ortamındaki bu teknolojik yenilikler işletmeleri üretim sistemlerinde de önemli değişiklere zorlamış, tasarımdan imalata, test ve kontrolden servise kadar değer zinciri içindeki her aşamada ileri teknoloji kullanılmaya başlanmıştır. Üretim ortamındaki bu değişikler beraberinde sorunlar da getirmişlerdir. Bunlardan en önemlisi maliyet yönetimi sorunudur. Geleneksel maliyet yönetim sistemlerinin bu yeni üretim ortamı için doğru ve gerçekçi bilgiler üretmesi düşünülemez. Yeni üretim ortamı ve ekonomik durum işletmelerin maliyet yönetim sistemlerinde yeniden yapılanmayı gerektirmektedir. İşletmelerin maliyetlerini doğru ve zamanında hesaplamaları onlara rekabet ortamında önemli avantajlar sağlayacaktır. Tezde birinci bölümde, yeni üretimin ortamında kullanılan kavramlar tanıtılmış ve bunların maliyetler üzerine etkileri verilmiştir. Bunlar maliyet yönetim sisteminde yeniden yapılanmayı gerektiren sebeplerdir. İkinci bölümde çağdaş maliyet yönetimi kavramları tanıtılmıştır. Üçüncü bölümde ise bu kavramlardan olan ve ürünlere tükettikleri kaynak kadar maliyet dağıtma olarak tanımlayabileceğimiz faaliyete dayalı maliyetleme anlatılmıştır ve bununla ilgili bir uygulama yapılmıştır.. Bu yöntem stratejik ve operasyonel kararlar için yöneticilere doğru maliyet bilgileri sağlamak amacındadır.

ABSTRACT Global competition and technological development force manufacturing companies to improve their manufacturing technologies. Very short life-cycle of products that because of changes and variation in customer demands makes this improvement necessary. The companies willing to compete with rivals have to be very fast for improving their current products acording to customer desire or designing and producing new products and this can be made only with using advanced technology. These changes in manufacturing environment make the companies change their manufacturing systems. They started to use advanced tecnology in all value-chain, from design to production, from control to customer service. These improvements in manufacturing environment bring problems together. The most important of them is cost management problem. Accurate and timely information can not be produced by the traditional cost management system, that created when most productions were labour-intensive and overhead cost was not big proportion of total cost. The new manufacturing and economic environment has required a reconstruction of cost management systems. Accurate and timely cost information give the company big advantage in competition. First part of the thesis gives description for the new systems using in manufacturing environment and their effect to componies cost. These are the reasons that make necessary reconstruction in cost management systems. In second part of thesis, contemperary cost management concepts were introduced and in third part Activity Based Costing, one of the contemporary cost management concept, that is described as a cost accumulation system that traces costs to products according to the activity performed on them, was introduced. The method intends to provide accurate and timely cost information to managers for strategic and operational decisions. Mil