Klasik dönem tefsir makaddimelerinde ulumu’l Kur’an (Kurtubi ve İbn Cüzeyy Örneği)

Abstract

Bu çalışmada Kureyşîzâde Mehmed Fevzi Efendi'nin sûre tefsiri mahiyetindeki altı risalesi tahlil edilmiştir. Araştırmada 19. yüzyılda yaşayan Fevzi Efendi'nin tefsirdeki kaynaklarını ve yöntemini ortaya koymak, böylece de dönemin tefsir faaliyetleri hakkında araştırmacılara bir örnek sunmak amaçlanmıştır.Tez giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde konunun önemi, araştırmanın amacı ve çalışmada takip edilen metod üzerinde durulmuştur.Birinci bölümde Fevzi Efendi'nin hayatı ve ilmî kişiliği ikinci bölümde tefsir risaleleri incelenmiştir. Üçüncü bölümde müellifin risalelerinde kullanmış olduğu kaynaklar tespit edilmiştir. Dördüncü bölümde takip etmiş olduğu yöntem misallerle ortaya konulmuş, örnek olarak sunulan bu bilgilerin metin karşılaştırmaları yapılmış ve değerlendirilmiştir. Üslûbunun belirgin özellikleri ayrı başlıklar altında incelenmiştir. Beşinci bölümde ise müellifin tefsir risalelerinden ?tefsîrî tercüme? olması yönüyle farklılık arz eden Vâkı`a sûresi tefsirinin edisyon kritiğine yer verilmiştir.Araştırma sonucunda Fevzi Efendi'nin klasik ilmi geleneğe bağlı kaldığı, rivayet ve dirayet tefsirlerinin yöntemlerini iç içe kullanmasına rağmen dirayet ağırlıklı bir yöntem takip ettiği görülmüştür. Ayrıca tasavvufî konulara yer verdiği, halka yönelik yapılacak dersler için kaleme alınması hasebiyle de kıssa ve şiir gibi anlatımı renklendirecek unsurlara çokça yer verdiği tespit edilmiştir.

In this study Kureyşîzâde Mehmed Fevzi Efendi?s six pamphlets which are exegesis are analyzed . In this study it is intended to reveal what the resources and methods of Fevzi Efendi?s- who lived in 19th century -on exegesis. Thus it is aimed to create a framework for researchers about commentary activities of the period.In addition to five chapters this thesis consists of an introduction. In the introduction it is focused on the importance of subject, purpose of the study and method of study.First part of this thesis shed light on Fevzi Efendi`s biographic life. Second part of this thesis focused on to make clear scientific activities, works and exegesis pamphlets of author . In the third chapter, author?s resources is described which had been used in his pamphlets. In the forth chapter author?s method is enlightened with some examples, also text comparisons were done and assessed. In fifth chapter edition criticize of of Vâkı'a Surah`s exegesis took a place which is different from author?s exegesis pamphlets with its ?intepretive translation? side.At the end of research it is understood that Fevzi Efendi has strong link to classical scientific tradition. Although he has used method of rewayet and derayat tafseer one within the other it is understood that derayat is dominant to another. Meanwhile it is seen mystical subjects take a place in his book and also he wrote some colorful short stories and poems in order to give some effective lessons to public.