Fatih Kerimi: Kırım’a seyahat (Giriş-metin-sözlük)

Abstract

Bugün, dünyanın değişik bölgelerinde yaşayan Türk toplulukları, Türkçe'nin değişik lehçe ve şivelerini konuşmaktadırlar. Bunlardan İdil-Ural bölgesinde yaşayan Kazan Tatarları, kültürel bakımdan oldukça ileri bir seviyededirler. Türkler arasında meydana gelen bir çok siyasî ve fikri cereyanlar burada filizlenmiş ve yayılmıştır. 19. Yüzyılda başlayan ve Türk dünyasında ortak dil oluşturma çabalarının öncülüğünü, Kırım Türklerinden İsmail Gaspırah, çıkardığı Tercüman gazetesi vasıtasıyla yapmıştır. "Dilde, fikirde, işte birlik" şiarıyla başlatılan bu hareket meyvelerini vermiş ve gazete Türk dünyasının hemen her tarafına yayılmıştır. Bu harekete katılan ve bu yolda çalışmalar yapan Fatih Kerimî Kazan Tatarlanndadır. 1903 yılında Tercüman gazetesinin 20 kuruluş yıldönümü kutlamalarına katılmak için Bahçesaray'a yaptığı yolculuğu anlattığı Kırım'a Seyahat adlı eserinde Türk dünyasında dil birliğine doğru gidişin örneğim, ortak dil oluşturma çabalarım göstermektedir. Yazar eserinde Tercüman gazetesinin oluşturduğu dili kullanırken, yer yer Kıpçak Türkçesinin özelliklerini de korumaktadır. Eserin kelime kadrosunda bu şiveden kelimeler de yer almaktadır.

Today Turkish groups living in different parts of the world are speaking different dialects of Turkish. The Kazan tatars living in İdil-Ural region are at a veriy high cultural level. Many politicaland cultural moverments among the Turks have been originated here, and have spread from here. îsmail Gasptrali from the Crimean Turks has been the forerunner of the struggle to have a common language in the Turkish world with the Tercüman newspaper which he published. This movement which began with "Unity in Language, Trought an Action" principle bore fruits, and the newspaper was distributed nearly at any point of the Turkish world. Fatih kerimi, who joined this movement andworked accordingly, was a Kazan tatar. İn his work "Journey to Crimea" where he describes bis travel to Bahçesaray in 1903 to participate at the 20" foundation anniversary of Tercüman, he shows examples of moving in the turkish world in the direction of language unity and efforts to create a common lanfuage. While using the languagecreated by tercüman the writer alsoo preserves here and there the properties of Kiptchak turkish. In the. vocabulany of his work there are words loaned from that dialect.