İslam hukukunda haberleşme ve haberleşme hürriyeti

Abstract

Bu araştırmanın amacı İslâm Hukukuna göre "haberleşme hürriyeti"nin muhtevasını ve sınırlarını belirlemektir. Tezde temel kavram haberleşme hürriyeti olmakla birlikte konunun alt yapısını oluşturan haberleşme ve haberleşme araçları ile hürriyet ve hürriyetle ilgili kavramlar da incelendi. Haberleşme kavramı "iletişim"in bir alt dalı olarak belirlendi ve unsurları esas alınarak "haber, haberin kaynağı ve haberi alan" şeklinde alt başlıklara ayrıldı. Ayrıca, haberleşmede kitle haberleşme araçlarının günümüzde ulaştığı seviye dikkate alınarak haberleşme araçlarının mülkiyeti, fonksiyonları ve denetlenmesi ele alındı. Hürriyet kavramının çerçevesini belirlemek üzere de hak, hukuk, devlet, hukuk devleti kavramları incelendi ve hürriyetlerin sımrlandmlmasmın gerekçeleri ortaya kondu. Haberleşme hürriyeti kavramı, iki ana hak içermektedir: Haber alma hakkı ve haber yayma hakkı. Bu haklan doğuran ilkeler İslam hukuk doktrininde "meşru tecessüs" ve "tezkiye" başlıkları altında yer almıştır. Bu hakların sınırlan ise kamu yararını amaçlayan prensipler ve kişilik haklan ile belirlenmektedir. Bu araştırmaya göre İslâm Hukuku vahye dayalı bir hukuk sistemidir ve bütün kavramlar gibi haberleşme hürriyeti kavramı da vahyin öngördüğü esaslara göre şekillenir. İslâm Hukukunun en büyük gayesi yararın gözetilmesi ve zararın uzaklaştmlması yoluyla insanın halinin iyileştirilmesi ve toplum düzeninin sağlanmasıdır. Haberleşme hürriyeti kavramı da bu gaye doğrultusunda İslâm'ın ilkeleri ile şekillenmiştir. Haberleşme hürriyeti sadece insan varlığının vazgeçilmez bir hakkı değil, aynı zamanda İslâm dininin ferdi ve toplumu iyileştirme gayesinin gerçekleşmesi için zorunlu bir ilkedir. Bu gaye doğrultusunda, fert ve topluma zarar verecek ölçüde bir haberleşmeye izin verilemez. Haberleşme hürriyeti, kamu yararını hedefleyen Allah haklarım ve kul haklan diye bilinen kişilik haklarını ihlal etmeyi amaçlayamaz.

The aim of this thesis named "The Communication and Freedom of Communication in Islamic Law" is to determine the limits of communication liberty according to Islamic Law. Islamic Law is a religious law system and freedom of communication takes its shape according to Islamic belief just like its all concepts. Freedom of communication is not only the one of human rights that is necessary for his existence but also necessary component for coming true of the aim of discipline each person and all the society in Islam. Because of this aim, communication which is harmful for each person and all the society is forbidden. Freedom of communication does not include the right of breaking the public interest that is known as "hukukullah" and personality rights that is known as "hukuku'1-ibâd". KEY WORDS: Communication, news, sours of news, mass media, freedom, freedom of communication, right of to be inform, right of to inform, censorship, the public interest, rights of personality. vııı