Laiklik, Hıristiyan dünyasında din ve mezhep çatışmaları, Orta Çağ'da meydana gelen, teknik ve coğrafi keşifler, Reform, Rönesans ve Aydınlanma Hareketleri, ulus devletlerin ortaya çıkışı ve diğer toplumsal değişimler gibi bir dizi gelişimin sonucunda ortaya çıkmıştır. Bilim ve teknik alanlarında önemli gelişmeler kaydeden Avrupa ülkeleri karşısında geri kalmaya başlayan Osmanlı İmparatorluğunda Tanzimat ve Meşrutiyet dönemlerinde Batıyı örnek alan bir takım ıslahatlar gerçekleştirilmiştir. Yapılan yeniliklere dinsel temeller bulunmaya çalışılmışsa da Şer' i Hukuk'a dayalı olmayan bir takım değişimler de yapılmıştır. Cumhuriyet' in ilk yıllarında, "Tek Parti Döneminde", laiklik bir modernleşme projesi olarak devletin temel nitelikleri arasına konularak, bir mihenk taşı haline getirilmiş; siyasal sistemin, hukukun, kültür ve eğitimin laikleştirilmesinde radikal değişimler çok hızlı bir şekilde yapılmıştır. Bu dönemde halktan inkılapları benimsemesi istenmiş muhalefetin ortaya çıkmasına izin verilmemiştir. Basına da devrimleri ve rejimi savunma, yayma ve halka benimsetme rolü verilmiş, devletin uygulamalarını eleştirmesi hoş karşılanmamıştır. "Demokrasiye Geçiş Dönemi" olarak adlandırılan 1945-1950 yıllarında, yaklaşan 1950 seçimlerinin etkisiyle, iktidarda olan Cumhuriyet Halk Partisi, laiklik uygulamalarında bir takım değişiklikler gerçekleştirmiştir. Demokrat Parti, Millet Partisi ve yeni kurulan diğer partilerin, dinsel alanda özgürlük vaatleri yapmaları nedeniyle, laiklik konusunda toplumda ve basında önemli tartışmalar yapılmaya başlanmıştır. Bu tartışmalarda, laikliğin tanımı konusu anlaşmazlıkların temelini oluşturmuştur. Kemalist ilkeleri benimseyen laik yazarlar laikliği tanımını, toplum hayatının bütün alanlarında dinin etkisinin ortadan kaldırılması olarak yapmışlar; İslamcı ve Muhafazakâr-yazarlar ise laikliğin din ve vicdan özgürlüğü ve devletin dini alana karışmaması demek olduğunu savunmuşlardır. Bu çalışmada, çok partili hayata geçilmesi nedeniyle oluşan ve daha önceki döneme göre daha özgür bir ortamda gerçekleşen laiklik tartışmalarında basının tutumu incelenerek; Siyaset ve toplum yaşamımızda çok önemli bir yer tutan laiklik tartışmalarının öncesi araştırılmış, günümüzde de olanca sıcaklığı ile devam eden bu tartışmalara ışık tutmak amaçlanmıştır. ANAHTAR KELİMELER: Laiklik, Kemalizm, Cumhuriyet Halk Partisi, Demokrat Parti, Tek Parti dönemi, Demokrasiye Geçiş süreci, din özgürlüğü, basın.
Secularism emerged in the Christian World following a series of developments such as the religious and confessional conflicts, technical and geographical discoveries, Reform, Renaissance and Illumination movements of the Medieval Age the emergence of nation-state and other social changes. Lagging behind the European countries which exhibited significant advances with respect to science and technology, the Ottoman Empire attempted to undertake a number reforms intended to take the European Model as an example in the Tanzimat era. Although there were attempts at justifying the innovations on religious bases, a number of reforms which were not based on the Islamic Law were also undertaken. During the first years of the Republic, i.e., in the Single Party period, secularism was among the fundamental qualities of the state as a modernization project, and was regarded as a cornerstone; and radical changes were made at full blast in the process of secularization of political system, law, culture and education. In this period, the people were demanded to adopt the innovations, and any possible opposition was smothered. The press was endowed with the role of advocating, disseminating; and making people adopt the revolutions and the regime, and any attempt by the press at criticizing the practices of the state was not tolerated. Between 1945 and 1950, the period which was called the "period of Transition to Democracy", the governing Republican People's Party undertook several changes in secularism practices. Due to the commitments on liberalization with respect to religion by the Democratic Party, the Party of Nation, and other emerging parties, large-scale discussion were started to be made within the society and the press. In these discussions the issue of definition of secularism formed the basis of the conflicts. While the secularist authors who adopted the Kemalist principles defined secularism as the elimination of the effect of religion on all domains of social life, pro-Islamic and Conservationist authors maintained that secularism implied freedom of religions and conscience and the non-intervention the by state with the religious sphere. In this study, the position of the press in the secularism discussions, which emerged following the transition into the multiparty system and which were held in more liberal environment relative to the former period; was discussed, and the background of the secularism, which occupied a significant place in our political and social life was investigated, with the aim of shading light on such discussions which has continued with never diminishing ardent to date. KEYWORDS: Secularism, Kemalism, Republican People's Party, Democratic Party, Single Party period, period of Transition to Democracy, freedom of religion, press.
