İlköğretim müfettişlerinin rehberlik rollerini gerçekleştirme düzeylerinin belirlenmesi (Sakarya ili örneği)

Abstract

Günümüzde tüzelkişilerin gelişmesine paralel olarak tüzelkişilik hukuku da gelişmiştir. Tüzelkişiler her zaman var olmuşlardır. Ancak bunlarla ilgili gelişmiş hukuki düzenlemelerin tarihi yeni sayılır. Gerçek kişilerin bir gayeyi gerçekleştirmek için bir araya gelerek veya bir gayeye mal tahsis ederek veyahut da kamu otoritesinin kanun çıkararak kurmasıyla oluşan, bir görüşe göre farazî, diğer bir görüşe, göre de sosyal bir varlık olarak ortaya çıkan oluşumlara hukuk düzeni kişilik tanımıştır. Dolayısıyla gerçek kişiler gibi hak ve fiil ehliyetlerine sahip kabul edilmişlerdir. Her devirde var olduğuna inandığımız bu oluşumların, dünyaya yeni bir düzen getiren Peygamberimiz (s.a.v.) in devrinde nasıl tanındığını ve bu oluşumlara ehliyet açısından nasıl yaklaşıldığını, o devri yüksek lisans tezi çerçevesinde inceleyerek tespite çalıştık. Gördük ki, Peygamberimiz (s.a.v.) in doğup büyüdüğü, Peygamberliğini ilan ettiği Mekke'de toplum yapısında kurumlar, mal ve kişi toplulukları önemli bir yer tutmaktadır. Bunların bir çoğu İslami devirde de tanınmıştır. Mesela Mekke ve Kabe idaresiyle ilgili Sikaye; Rifade; Eşnak; Sifare, Nedve, İfade, Hazinü'1-Mal... gibi idari kurumlarla, Hilfu'l-Fudul; Hilfu's-Salah, Hilfıi'l-Mutayyibin... vs. sivil örgütler oluşturulmuş ve kamu oyu bu kurumların varlıklarını ve gayelerini tanımıştır. Ayrıca ticaret hayatı da gelişmiş bulunduğundan bazı şirketlere, mesela mudarabe ortaklığına rastlamıştır. Bunlar kamu oyu nezdinde müstakil birer kişilik olarak algılanmaktadır. Peygamberimiz (s.a.v.) in Medine devrine gelince, orada kurulan devletin yazılı hukuka dayandığını görüyoruz. Değişik ırk ve dinlere mensup insanlar toplanarak anayasa statüsünde bir sözleşme kabul etmişlerdir. Bu sözleşme, hukuki bir metin olarak, devleti meydana getiren grupları bir takım haklar ve mükellefiyetlere ehil kılmıştır. Yine bu sözleşme, askeri, adli, mali vs. kurumların oluşumuna dayanak teşkil etmiştir. Vahyolunan Kur'an ayetleri ve Peygamberimiz (s.a.v.) in uygulamalarının da tüzelkişi benzeri bir çok kurumun meydana getirilmesine, özellikle devlet ve yasama, yürütme ve IXyargı gibi devletin çatısını oluşturan kurumların meydana getirilmesine ve vakıflar gibi bir çok hayır kurumlarının oluşumuna kaynak olmuştur. Ayrıca Beytü'1-Mal ve onun varidatıyla ilgili kurumsal düzenlemeler Kur'an'da görülmektedir. Bazı Kur'an ayetleri, günümüzdeki sivil toplum örgütleri ve derneklerle paralellik arz eden oluşumları teşvik etmektedir. Bütün bu açıklamalardan anlaşılıyor ki, Peygamberimiz (s.a.v.) devrinde gerek toplum örfünde, gerek Medine sözleşmesi gibi bir hukuk metninde ve gerekse Kur'an ve Hadis gibi hukuk kaynaklarında gerçek kişilerden başka farazî bir varlığa sahip oluşumların mevcudiyetini tanıma ve onları zimmete ehil sayma temayülü ve hatta uygulaması vardır. HÜKMİ ŞAHIS, İTİBARİ ŞAHIS, HUKUKİ KİŞİ gibi, bugünkü manada tüzel kişiyi ifade eden tabirler kullanılmamış olsa bile uygulamada kişi olarak görüldükleri söylenebilir.

The examination of the instutions, according to juristic personality, in the period of our prophet HZ. Muhammed Nowadays law of juristic personality aldso developped paralelled with development of juristic personality. However date of these advanced juridical regulations related with those are new. There are some instutions these are formed by real people whose are come together to realize a purpose. Any way these instutions may be formed by assigning properties for an aim or public outhority built up these foundations by the help of law. These foundations are accepted as social existence according to bodies. But they are olso regarded as theories by some others. what ever happen legal outhority regarded them as a personality who has outhority and rights to realize their purposes. We have tried to investigate, how the existence which we believe it exist in every time, is regarded and approached to these existence in the point of competency in the time of our prophet ( peace be upon him ) who has brought a new regulation to the world, in the borders of this licence thesis. And we saw that instutions, properties, body and groups have constituted an important place in the structure of society of Mecca in which our prophet ( peace be upon him ) has born, lived and declared his prophecy. Many of these concepts were accepted in Islamic erea too. For example İnstututions like Sikaye Rifade ; Eşnak Sifare Nedve, İfade, Hazinu'1-Mal, whose were related ruling of Mecca and Kabe and anothers like Hilfu'l-Fudul; Hilfu's-Salah, Hilfu's-Mutayyibin whose were civil organizations were formed and their existence and purpose were also approved by public opinion at the same time. XIHowever Throughout devoloped trade life we've encountred with some of capital companies. These were regarded as independent personally by public opinion. We saw that, the state which is built in the period of our prophet's ( peace be upon him medine, is based on written jundicial law. People who belong to different races and religions came together and accepted an agreement which is known as constitution. This agreement has made groups whose constitute the state able to have some rihts and obligations. This agreement also constitute a base for military jundicial fiscal and instutions. Verse of Kur'an and applications of our prophet (peace be upon him) constituted a base for forming instutions like juristic person, especially faundations those made up skeleton of the state as legislation, administration and judgement, and constitution of vakifs. As a resut all of these explanation we uderstood that; There is a tendency or even an application toward to accep the existence of hypothetical person different from real one and approving them as able to have responsibility in our prophet's ( peace be upon him ) time. İt was seen whether in the agreement of medine which is a legal act or resources of law like Kur'an and hadis. XII