Abstract:
Gazzâlî'nin 'hakikat arayışı', düşüncesinin felsefi olarak değerlendirilmesindeki en önemli etkendir. Çünkü genel bir anlayış olarak felsefenin amacı, hakikat arayışıdır. Ancak Gazzâlî'den sonra İslâm felsefesinde bir gerileme yaşandığı da kabul edilmektedir. Bu anlayışa göre Gazzâlî'den sonra felsefe gerilemiş, tasavvuf ise felsefeleşmiştir. Bu durumun nedeni ise onun filozoflara yönelttiği eleştirilerde görülmektedir. Onun eleştirilerinin, felsefenin olumsuz algılanışına dair bir etkide bulunduğunu düşünmek mümkündür. Ancak tasavvufun felsefi bir karakter almasmda, Gazzâlî'nin etkisini anlamak için faklı bir bakış açısı gerekmektedir. Bu nedenle onun, hakikat arayışında akla, bilgiye, mantığa ve imana nasıl bir fonksiyon verdiği ortaya konulmalıdır. Bu da onun düşünce sisteminin temelindeki felsefi karakteri gösterir. Tezin amacı, bilgi, mantık ve imanın Gazzâlî'nin hakikat arayışmda felsefi bir sorgulama olarak nasıl kullanıldığını açıklamaktır. Araştırmada izlenen yol, tarihi yöntem ve kritiktir. Tezin adı, "Gazzâlî'nin Hakikat Arayışmda Bilgi Mantık ve İman İlişkisi"dir. Araştırmanın sonucunda Gazzâlî'nin hakikat arayışının bilgi, mantık ve iman ilişkisinde, dereceli ve sistemli bir süreci yansıttığı görülmektedir. İman yanında bilgi ve mantıkta hakikat arayışında kullanılmaktadır. Ancak bilgi, mantık ve imanın hakikat arayışındaki alanları birbirinden ayrı ve aym zamanda, birbirlerini tamamlayan bir aşama gibidir. Çünkü Gazzâlî'de akıl ve vahiy bilgisi, birbirlerini tamamlayıcı olarak görülmektedir. Sonuçta akim idrâk edemeyeceği bir hakikat tasavvuru ortaya çıksa da bu, hakikat arayışındaki sistemli akışı bozmamaktadır. Hakikat arayışı, kesin ve açık bir biçimde ortaya konmuştur. Bu bilinemezci ancak yine de kuvvetli bir hakikat tasavvurudur. Çünkü temelinde, genel olarak felsefeye ve özel olarak da bilgi teorisine bağlı bir sorgulamayı içermektedir. Anahtar Kelimeler : Hakikat Arayışı, Akıl, Kesin Bilgi, Mantık, İman.
Description:
06.03.2018 tarihli ve 30352 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Yükseköğretim Kanunu İle Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile 18.06.2018 tarihli “Lisansüstü Tezlerin Elektronik Ortamda Toplanması, Düzenlenmesi ve Erişime Açılmasına İlişkin Yönerge” gereğince tam metin erişime açılmıştır.