Platon'un ahlak düşüncesinin evrilmesi

Abstract

Anahtar Kelimeler: Platon, Sokrates, Etik, Erdem, Antik Felsefe Platon'un yazdığı diyaloglar "gençlik", "geçiş", "olgunluk", ve "yaşlılık" dönemlerine ayrılmaktadır. O, ahlak öğretisinin temel kavramlarını, bu dönemlerde yazdığı diyaloglar içinde geliştirir. Bu nedenle Platon'un ahlak düşüncesinin gelişim aşamalarım görmek için diyalogların gelişim sürecini izlemek zorundayız. Platon'un gençlik diyalogları hocası Sokrates'in düşüncelerini savunduğu eserlerdir. Bu eserlerde Platon da hocası gibi sofistlerle hesaplaşır. Onun tartıştığı felsefe sorunları, kendi ahlak öğretisinin temelini oluşturacak olan "erdem" ve epistemolojisini oluşturacak olan "bilgi" sorunudur. Erdemin birliği ve çokluğu, tek tek erdemler ile genel erdem tanımı arasındaki ilişki, erdemin bilgi değeri ve öğretilebilirliği çözümlenmeye çalışılan temel problemlerdir. Erdemin bilgi ile ilişkisi onun bütün diyaloglarında dile gelen argümanlar olarak karşımıza çıkmaktadır. Platon'un kendi özgün felsefesini "geçiş dönemi" diyaloglarında kurmaya başladığı görülebilir. O, erdemli yaşamı en yüksek iyiye ulaşmak olarak tanımlamıştır. Buna göre erdem, iyiyi bilgi yoluyla gerçekleştirmektir. Bu nedenle iyi kavramından idea düşüncesine geçmiştir. Geçiş dönemi diyaloglarında dile getirilen mutluluğun toplumsal bir düzen ile gerçekleşebileceği düşüncesi, olgunluk dönemi diyaloglarında daha çok işlenmiştir. Bu son dönem diyaloglarında Platon bireysel ahlak yerine toplumsal ahlak düşüncesini geliştirmiştir. Bu düşünceye göre ahlaki iyiye göre düzenlenen bir yasa sayesinde devlet, her bir yurttaşın erdemli ve mutlu bir yaşam yaşamasını sağlayabilir. Bu, devletin görevidir. Devlet adamı da erdemli ve bilge olmalıdır. Platon sonuçta erdem, bilgi, en yüksek iyi, doğru yasa ve erdemli devlet adamı arasında bir ilişki kurarak ahlak düşüncesini tamamlar.