Ziya Gökalp’in din eğitimine tesiri

Abstract

ÖZET Türkiye Cumhuriyeti Anayasası'nı biçimlendiren ve devlet adamlarının görüşlerinden esinlendiği ruhu öğrenmek merakı araştırmamızın başlangıcına temel oluşturmuştur. Zira Gökalp, Türkiye Cumhuriyeti 'nin teorik kurucularından biri, hatta en etkilisi olarak bilinmektedir. Bu çalışmada, her değişimin başat faktörü olan eğitim ve öğretim faktörünü seçmiş olmamız bu anlamda önemlidir. Çağdaş eğitim anlayışına göre "eğitim üzerinde etkisini gösteren temel inançlar arasında dinden daha kuvvetli olanı yoktur"[Cramer ve Browne, 1974: 10] görüşünden hareketle Ziya Gökalp'in dönemi ve sonrasına din eğitimi alanındaki tesirlerini araştırmak istedik. Bu amaçla hazırladığımız çalışmamızın birinci bölümünde Ziya Gökalp'in hayatı, eserleri ve Gökalp'in düşünce yapısında etkili olan faktörler incelenmiştir. Gökalp'in din ve dinî konulardaki görüşlerinin verilmesi de ihmal edilmemiştir. İkinci kısımda Ziya Gökalp ve daha bir çok aydının fikir münakaşası verdikleri bir dönem olan II. Meşrutiyet Dönemi incelenmiştir. Bu dönemin önemi Cumhuriyet döneminin hazırlık aşaması olmasından dolayıdır. Bu dönem içerisinde diğer bütün sahalarda olduğu gibi eğitini ve öğretim ile ilgili konularda da bir değişim ve modernleşme sürecine girilmiştir. Bu bölümde, değişim rüzgarları, Ziya Gökalp ve din eğitimi birlikte verilmeye çalışılmıştır. Üçüncü bölümde ise devrinin siyasi ve fikri yapısına hakim Gökalp'in değişim rüzgarlarını nasıl yorumladığı ve kendisinin de nasıl bir değişimi savunduğu inceleme alanı olarak kabul edilmiştir. Bundan dolayı önce Gökalp'in eğitim ve din eğitimi ile ilgili görüşleri incelenmiştir. Gökalp'in görüşlerinin etkili olup olmadığının tespit edilebilmesi için Gökalp'in II. Meşrutiyet ve Cumhuriyet içindeki konumu önemli olduğundan öncelikle bu dönemin hakim kadroları ile ilişkisi incelenmiştir. Gökalp'in din eğitimi hakkındaki görüşleri tespit edilip; bu görüşlerini uygulatma imkanı sağlayacak kadrolara tesiri ortaya konduktan sonra Türkiye'deki din eğitimine etkileri belirlenmeye çalışılmıştır.