John Dewey'nin Türk eğitim sistemi üzerindeki etkileri

Abstract

SAÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tez özeti Tezin Başlığı: John Dewey'nin Türk Eğitim Sistemi Üzerindeki Etkileri Tezin Yazan: Raziye KARADUMAN KUTLUDanışman: Yard.Doç.Dr.Ahmet Zeki SAKA Kabul Tarihi: 23.06.2005 Sayfa Sayısı: VI (ön kısım) + 99 (tez) + 4 (ekler) Anabilimdalı: Eğitim Bilimleri Bilimdalı: Eğitim Programlan ve Öğretimi Bu araştırma kapsamında, Cumhuriyet dönemi eğitim sisteminin yapılandırılma sürecinde, 20. yüzyılın eğitim öncülerinden John Dewey'nin eğitim görüşlerinin ve Türk eğitim sistemine ilişkin hazırladığı 1924 Raporu 'nun etkileri incelenmiştir. Araştırma, literatür tarama yöntemine dayalı olarak, Cumhuriyetin ilanından günümüze alanda yazılmış kaynaklar eleştirel incelenip, karşılaştırılarak yürütülmüştür. 1925-1929 yıllan arasında, Milli Eğitim Bakanlığı görevini yürüten Mustafâ Necati Bey (Uğural) döneminde büyük ölçüde dikkate alınan Dewey'nin önerilerinin, yeniden incelenmeye değer olduğu görülmektedir. Araştırmanın birinci bölümünde, Dewey'nin progressivist (ilerlemeci) eğitim yaklaşmının oluşumuna katkılan olan eğitimcilerin ve felsefecilerin görüşleri ile bu yaklaşımın esaslarını oluşturan temel kavramlara yer verilmiştir, ikinci bölümde, Dewey'nin Türk eğitim sistemine ilişkin değerlendirmelerden ve önerilerden oluşan rapor incelenmiştir. Üçüncü bölümde, Cumhuriyet dönemi eğitimi incelenerek raporun etkileri araştırılmıştır. Araştırmada elde edilen bulgular, Cumhuriyet dönemi eğitiminde gerçekleştirdiği düzenlemeler ve Milli Eğitim Bakanlığı teşkilatlanmasındaki katkılan ile ön plana çıkan M.Necati'nin çalışmalarının önemli bir bölümünün, Dewey'nin önerilerine dayandığını göstermektedir. Bu çalışmalar arasında, birkaç ilden oluşan eğitim bölgelerindeki etkinliklerin Maarif Eminliklerine devredilmesi, Bakanlık içinde Talim ve Terbiye Dairesi, Levazım Müdürlüğü gibi birimlerin kurulması, köye öğretmen yetiştiren okulların açılması bulunmaktadır. Bununla birlikte, Dewey'nin önerilerini çalışmalarının dayanağı olarak gösteren M.Necati, eğitim programlan ile ilgili önemli değişiklikler gerçekleştirmiştir. Bu kapsamda, ilköğretimin ilk kademesinde Tarih ve Coğrafya dersleri Hayat Bilgisi adı altında toplanmış ve Tarım ve Ziraat gibi dersler uygulamaya dönük olarak yürütülmeye başlanmıştır. Ayrıca, yabancı kaynaklardan yapılan çeviriler kısa sürede tamamlanarak, Dewey'nin Demokrasi ve Eğitim kitabının öğretmenler tarafından okunması sağlanmıştır. Diğer taraftan, Dewey'nin önerilerinden bir kısmının beklenen düzeyde uygulanmadığı görülmektedir. Örnek olarak, Dewey'nin Bakanlığın görevinin rehber ve esin kaynağı olması gerektiği önerisi, merkeziyetçi tutumlar nedeniyle dikkate alınmamıştır. Ayrıca, kişilerin değişmesinden etkilenmeyecek genel bir öğretim programı önerisinin ise mevcut durumda gerçekleştirilemediği görülmektedir. Dewey'nin öğretmenlerin örgütlü davranış göstermesi ve eğitim ile ilgili sorunlara doğrudan katılması önerisi, Cumhuriyet döneminde uygulanmaya çalışılmış, dönemin öğretmen örgütü olan Muallimler Birliğinin çalışmaları desteklenmiştir. Ancak, devam eden süreç içinde Bakanlığın merkeziyetçi yaklaşımı ön plana çıkmaktadır. Bununla birlikte, Dewey'nin önerileri günümüz eğitim sistemindeki sorunlara dikkat çektiğinden önemini sürdürmektedir. Anahtar kelimeler: Dewey'nin eğitim felsefesi, Türk eğitim sistemi, Cumhuriyet dönemi eşitimi eğitimi