Türkiye'de iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetleri ve özel istihdam büroları

Abstract

SAÜ, Sosyal Bilimler EnstitüsüYüksek Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı: "Türkiye'de İş ve İşçi Bulmaya Aracılık Faaliyetleri ve Özel İstihdam Büroları" Tezin Yazarı: Cihan Selek Danışman: Prof. Dr. Ercan AKYİĞİT Kabul Tarihi: 29 Haziran 2005 Sayfa Sayısı: vi (ön kısım)+136 (tez)+5 1 (ekler) Anabilim dalı: Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bilim dalı : İnsan Kaynakları Yönetimi ve Endüstri İlişkileri İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerinin yürütülmesi konusunda iki temel sistem bulunmaktadır. Bunlardan birincisi; istihdam hizmetlerinin devlet eliyle yürütülmesi esasına dayanan tekel (monopol) sistemi, ikincisi ise kamu istihdam kurumları yanında özel istihdam bürolarının faaliyetlerine de izin veren birliktelik sistemidir. ILO sözleşmeleri ve tavsiye kararlarına paralel olarak, dünyada pek çok ülkenin iş piyasalarında kamu istihdam kurumları ile özel istihdam büroları birlikte faaliyet göstermektedirler. Türkiye'de de 4 Ekim 2000 tarih ve 617 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile tekel sistemi terk edilerek, birlikte faaliyet sistemi getirilmiştir. Bu gelişme öncesine kadar, 25.01.1946 tarih ve 4837 sayılı Yasa ile kurulmuş olan İş ve İşçi Bulma Kurumu tek yetkili kurum olarak faaliyet göstermiştir. 617 sayılı Kanun Hükmünde Kararname Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilince gerekli yasal düzenleme ancak 25.06.2003 tarihinde 4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) Kanunu ile yapılmıştır. İŞKUR Kanunu ile iş piyasalarında özel istihdam bürolarının faaliyetleri yasal zemine oturtulmuştur. Bürolar, Türkiye İş Kurumu'ndan izin almak koşuluyla, belli şartlar dahilinde serbestçe iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerinin yanı sıra, işgücü piyasası, istihdam ve insan kaynaklarına yönelik hizmetlerde de bulunabileceklerdir. Bu çalışmanın amacı, öncelikle iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetleri hakkında bilgi verdikten sonra, yapılan yasal düzenlemeler ışığında Türkiye'de iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerinin, özellikle özel istihdam büroları boyutuna dikkat çekmektir. Bu çerçevede eleştirel literatür taraması yöntemi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, konunun değerlendirmesi yapılmıştır. Özelikle Anayasa Mahkemesi 617 sayılı Kanun Hükmünde Kararname'nin iptal kararının 9 ay sonra yürürlüğe girmesini öngördüğü halde, gerekli yasal düzenlemenin geçen 9 ay içinde değil de iki yıl sonra yapılması eleştirilmiş, fakat geç de olsa Türkiye iş piyasalarında özel istihdam bürolarının faaliyetlerine yasal olarak izin verilmesi, iş piyasalarının etkinliğinin arttırılması bağlamında değerlendirilerek desteklenmiştir. Ancak bu anlamda özel istihdam bürolarından işsizliğin önlenmesi ve istihdamın arttırılması konusunda mucizeler bekleyen bir üslup kullanmamaya özen gösterilmiştir. Anahtar kelimeler: İş Piyasası, İş ve İşçi Bulmaya Aracılık, Kamu İstihdam Kurumu, Özel İstihdam Büroları.