Yesevilik ve Anadolu'nun türkleşmesinde Yesevi dervişlerin rolü

Abstract

ÖZET Anahtar Sözcükler: Ahmed Yesevi, Yesevilik, Anadolu'nun Türkleşmesi, Türk Müslümanlığı Hoca Ahmed Yesevi, Türklerin İslâmiyet'i anlamalarında temel olan kişidir. Ahmed Yesevi Türk kültürü ile İslâmiyet'in bütünleşmesinde önemli bir şahsiyettir. Ahmed Yesevi'nin fikirlerinden etkilenen Horasan Erenleri, ll.yüzyıldan itibaren Anadolu'ya göç ederek bu coğrafyada kurdukları tekke ve zaviyelerle halkın İslâmiyet'e geçmesinde ve Anadolu'nun Türkleşmesinde önemli görevler icra etmişlerdir. Bu çalışmada, Anadolu'nun Türkleşmesinde Hoca Ahmed Yesevi ve her biri birer Yesevi dervişi olan Horasan Erenlerinin icra ettikleri roller incelenilmiştir. Birinci bölümde genel olarak günümüz Türk Milli Kültrünü tanımlamak amacıyla, Türk milli kültürünün oluşmasında etkili olan kültür unsurları üzerinde durulmuştur. Türk Milli Kültürünün İslâmiyet'ten önceki ve İslâmiyet'ten sonrada varlığım devam ettiren özellikleri verilmiştir. ikinci bölümde Hoca Ahmed Yesevi' nin hayatı, fikirleri ve yaşantısına dair bilgiler verilmiştir. Hoca Ahmed Yesevi kültür geleneği üzerinde durulmuştur. Hoca Ahmed Yesevi' nin yaşadığı zaman dilimi ve Türklerin bu zaman dilimindeki yaşantılarına dair bilgi verilmiştir. Üçüncü bölümde ise Ahmed Yesevi'nin fikirlerini temel alarak oluşan ve Anadolu'nun Türkleşmesinden sonra pek çok tarikata temel olan Yesevilik tarikatı incelenilmiştir. Hoca Ahmed Yesevi'nin izlerini taşıyan ve Anadolu'da yaşamış, halk üzerinde çok büyük tesirler bırakmış onlara yol göstermiş, halifeleri incelenilmiştir. Dördüncü bölümde Ahmed Yesevi' nin eserleri; Divan-ı Hikmet ve Fakır-name ile ilgili bilgiler bulunmaktadır. Sonuç bölümünde Ahmed Yesevi'nin Türk Müslümanlığındaki rolü ve Türk düşünce hayatındaki konumu incelenilmiştir.