Abstract:
ÖZET Anahtar Kelimeler: Sosyal Değişme, İslam, Müslümanlık, Türk Müslümanlığı Araştırmamızda, 'Türk Müslümanlığı' kavramının sosyolojik olarak kullanılıp, kullanılmayacağının üzerinde durduk. Eğer böyle bir kavram varsa, bunun siyasal ve ideolojik yaklaşımlardan farklı olarak sosyolojik boyutlarının neler olabileceği üzerinde durduk. Çalışmamız teorik bir çalışma olup, Türkiye Türklerinin İslamiyet'i algılayış ve yorumlarıyla sınırlıdır. Türk Müslümanlığı incelerken buradaki temel dayanak noktamız İslam'ın 'etnik' kökenine göre değil coğrafi ve kültürel olarak farklı yorumlanmasının üzerinde durduk. Araştırmamızı yaparken öncelikle Türkler'in İslamiyet'i kabulü ve bunun sonuçlarını ortaya koymaya çalıştık. Daha sonra Türk Müslümanlığı kavramının oluşumunda etkili olan ameli-itikadi mezhep ve tasavvuf ekollerinin hangilerinin olduğu ve bunlarının öğretilerinin neler olduğunu kısaca açıkladık. Kavram karışıklığım önlemek için İslam ve Müslümanlık kelimelerinin nüanslarım ifade ettik. 'İslamiyet' özü ve kaynaklan itibariyle tektir fakat İslamiyet'in algılanış, yorumlanış ve kültür haline getirilip yaşanış biçimi olan 'Müslümanlık' pek çoktur. Dolayısıyla milletlere göre farklılıklar sergilemektedir. Sonuç olarak Türk Müslümanlığı kavramının kullanımı sosyolojik olarak doğrudur ve Türklerin tarihi süreç içerisinde, İslamiyet'ten ne anladıklarını, İslam'ın yoruma açık yanlarını nasıl yorumladıklarım, hayatlarına nasıl tatbik ettiklerini ihtiva eder. Elde ettiğimiz bulgulardan da yararlanarak Türk Müslümanlığını şöyle tammlaya biliriz: 'Türk Müslümanlığı' naklin yanında rasyonel düşünceye de önem veren, dengeli bir Peygamber sevgisi olan, cihat kavramım aksiyon anlamında hayatına gaye edinmiş, samimi ve toleranslı bir İslam yorumudur.
