Sakarya'da yaşayan Bulgaristan Türklerinde geçiş dönemleri (Doğum- evlenme- ölüm)

Abstract

ÖZET SAÜ, Sosyal Bilimler EnstitüsüYüksek Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı: "Sakarya'da Yaşayan Bulgaristan Türklerinde Geçiş Dönemleri (Doğum-Evlenme-Ölüm)" Tezin Yazan: Neriman PALAMAN Danışman: Yrd. Doç. Dr. Türker EROĞLU Kabul Tarihi: 3 1 Mayıs 2005 Sayfa Sayısı: x (ön kısım) + 297 (tez) + 37 (ekler) Anabilimdalı: Türk Dili ve Edebiyatı Bilimdalı: Halk Bilimi Bu çalışma, Balkanlardan göç ederek yerleştikleri Sakarya İli'nin Söğütlü, Ferizli ilçeleri, Serdivan, Beşköprü Beldelerinde ve Soğucak, Seyifler köylerinde insanın yaşantısında doğum, evlenme ve ölüm gibi üç önemli aşamayı içine alan geçiş dönemi adet ve inanmalarını varyantlarıyla ele alınarak Sakarya'da yaşayan ve "Bulgaristan Türkleri" adı verilen göçmen halkın kültürünü geçiş dönemleri doğrultusunda araştırılmıştır. Araştırmanın giriş bölümünde araştırmanın konusu, amacı, kapsamı, metodu hakkında bilgi verilmiştir. Birinci bölümde, araştırma alanının tarihi, coğrafi, bitki örtüsü, nüfusu yönüyle tanıtılmış; ikinci bölümde dünyada göç olgusu ele alınıp Türkiye'de göç ve Bulgaristan Türklerinin göç tarihi incelenmiştir. Üçüncü bölümde, doğum, evlenme ve ölümle ilgili olarak düzenlenen anket, gözlem, röportajlardan elde edilen, sahadaki uygulaması sonucunda elde edilen malzeme sunulmuş ve bunların değerlendirmesi yapılmıştır. Bu bölüm ana başlıkta ele alınarak bölümün ilk alt başlığı olan "doğum"da doğumla ilgili âdet ve inanmalar, doğum öncesinden başlayarak, doğum sonrasına, ikinci alt başlığı olan "evlenme" de evlilik tanımından, düğün ve düğün sonrasına, üçüncü alt başlıkta geçiş dönemlerinin sonu olan "ölüm" ölüm anından ölüyü defnetmeyle ilgili âdet ve inanmalar ele alınmıştır. Bu bölümün sonunda ayrıca dini, mevsimsel bayram ve özel günleri, inançları hakkında bilgi verilmiştir. Çalışma süresince geçiş dönemlerindeki uygulanan gelenek ve inanmalara göç öncesi Bulgaristan'da uyguladıkları pratikler, gelenekler anı olarak derlenmiştir. Bu çalışma süresince "Bulgaristan Türkleri" ifadesi yerine yer yer "Göçmen" ve "Muhacir" diye gösterilmiştir. Çalışmalar sırasında kullanılan kaynaklar sözlü ve yazılı olmak üzere iki ayrı başlık altında verilmiştir. Araştırma sahasında çekilen fotoğraflar, bölgede kullanılan bazı ifadelerin anlamlarının gösterildiği bir sözlük, bölgeyle ilgili bir harita, çalışmalar sırasında doğum, evlenme, ölüm olgularıyla ilgili kullanılan sorular ekler bölümünde yer almıştır. Sonuç bölümünde; genel bir değerlendirme yapılarak, her ne kadar iki ayrı coğrafyada farklılık olmasına rağmen Anadolu Kültürü ile Bulgaristan Türk Kültürü arasında önemli benzerlikler olduğu sonucuna varılmıştır. Farklılıklardan çok aralarındaki benzerliklerin vurgulanması ve çalışılması gerektiğinin önemli olduğu kanaatine varılmıştır. Anahtar kelimeler: Sakarya, Bulgaristan Türkleri, Doğum, Evlenme, Ölüm