Abstract:
SAÜ, Sosyal Bilimler EnstitüsüYüksek Lisans Tez Özeti Tezin Başlığı: Fen Bilgisi Öğretmenlerinin Laboratuvar Etkinliklerini Gerçekleştirme Düzeylerinin BelirlenmesiTezin Yazan: Gülten İNANDanışman : Yrd. Doç. Dr. Ahmet ESKICUMALI Kabul Tarihi: 23 Haziran 2005Sayfa Sayısı: 7 (ön kısım) + 126 (tez) + 9 (ekler) Anabilim Dalı: Eğitim Bilimleri Bilim Dalı : Eğitim Programları ve Öğretim Bu araştırma, 2004-2005 eğitim-öğretim yılında Sakarya iline bağlı merkez ilköğretim okullarının ikinci kademe fen öğretiminde öğretmenlerin laboratuvar yöntemini kullanma düzeylerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırma varolan durumu belirlemeye çalıştığı için betimsel nitelikte bir araştırmadır. Araştırmanın yöntemi surveydir. Bu yöntemde programın uygulayıcıları olan Fen Bilgisi öğretmenlerine anket uygulanmıştır. Anket sonuçları Microsoft Office Excel 2000 ve SPSS 10.0 programında değerlendirilmiştir. Uygulanan anketler, öğretmenlerin I. dönem laboratuvar etkinliklerinin ne kadarım gerçekleştirdiğini, yapılan deneylerin amacına ulaşıp ulaşmadığını, hangi metot ve tekniklerin kullanıldığını, laboratuvarları kullanma düzeylerini, uygulamaları gerçekleştirmede karşılaştıkları problemleri ve laboratuvar uygulamalarıyla ilgili yeterlikler konusunda kendilerini nasıl gördüklerini belirlemeye yöneliktir. Öğrencilerle yapılan mülakatlardaki genel amaç ise laboratuvar etkinliklerinin ne düzeyde, ne şekilde gerçekleştirildiği, laboratuvarların ne kadar kullanıldığı konularında daha güvenilir sonuçların ortaya çıkarılmasıdır. Mülakatlarla, gerçekleştirilen deneylerin öğrenciler tarafından anlaşılıp anlaşılmadığı da belirlenmiştir. Araştırmacı okulların fen laboratuvarlarının durumunu belirlemek için ise gözlemler yapmıştır. Araştırma sonucunda öğretmenlerin anketlerde etkinliklerinin yaklaşık olarak yarısını gerçekleştirdiğini belirtmelerine karşın, öğrencilerle yapılan mülakatlarda bu etkinliklerin yaklaşık %25'inin gerçekleştirildiği ortaya çıkmıştır. 60 öğretmenden 15'inin hiç deney yapmadığı belirlenmiştir. Sadece 4 öğretmenin etkinliklerin yaklaşık %70'ini; 21 öğretmenin %30'unu; 20 öğretmenin ise sadece birkaç deney gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. Derslerde çoğunlukla düz anlatım, soru-cevap ve tartışma yöntemlerinin kullanıldığı belirlenmiştir. Yapılan etkinliklerin çoğunun gösteri ve ispat deneyleri olduğu; öğrencilerin daha aktif olduğu keşfetme ve buluş deneylerinin ise neredeyse hiç kullanılmadığı tespit edilmiştir. Gerçekleştirilen deneylerin öğrenciler tarafından anlaşıldığı ve laboratuvar yönteminin en az 8. sınıflarda kullanıldığı anlaşılmış, bir okul dışında fen laboratuvarlarının olduğu fakat sınıf mevcutlarının kalabalık olmasından dolayı çoğunun yetersiz geldiği gözlemlenmiştir. Deneylerin yeterince gerçekleştirilmemesinin nedenleri arasında; ders saatinin az ve programın yoğun olması, LGS, deney öncesi yapılması gereken hazırlıktan kaçınılması, öğrencilerin derse hazırlıksız gelmesi ve laboratuvar ortamında zor kontrol edilişleri, deney yapmanın tahta başında ders anlatmaktan daha yorucu olması tespit edilmiştir. Öğretmenlerin deneyler sırasında tüm öğrencilerle ilgilenemedikleri ve aktif katılımı sağlayamadıkları, laboratuvar uygulamalarıyla ilgili doküman hazırlamaktan kaçındıkları, laboratuvarı yeni buluşları yaptırma yeri olarak değil de sadece ispat yeri olarak kullandıkları belirlenmiştir. Yapılan önerilerden birkaçı ise şöyledir: Öğretmenlerle görüşülerek laboratuvar uygulamalarıyla ilgili ihtiyaçlar belirlenebilir ve etkili HİE kursları açılabilir. Laboratuvar etkinliklerini gerçekleştirmekten sorumlu olan laboratuvar öğretmenlerinin görev yapması faydalı olabilir. Eğitim fakültelerinde, öğretmen adaylarının laboratuvar kullanım becerilerini geliştirmek için laboratuvara dayalı programlar geliştirilmelidir. Öğretmen adayları staj yaptıkları okullarda deneylerin gerçekleştirilmesine yardımcı olabilir. Anahtar Kelimeler: İlköğretim ikinci Kademe, Fen Bilgisi Programı, Laboratuvar Uygulamaları.
