Kaynak tabanlı maliyetleme sistemi ve uygulama

Abstract

Üretim teknolojisinde meydana gelen büyük gelişmelere paralel olarak, üretim yaklaşımlarında da meydana gelen önemli değişiklikler sonucunda bu günün ileri üretim ortamları ortaya çıkmıştır. İleri üretim ortamları işletmelerin tüm fonksiyonlarını etkilediği gibi maliyet muhasebesi sistemlerini de önemli ölçüde etkilemiştir. Mamul ve üretim tekniklerindeki hızlı değişim, standartların da sık sık değiştirilmesi gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır. Bu da geleneksel standart maliyetlemenin, ileri üretim ortamlarında, mevcut üretimi değerlendirmede çok yararlı kriterler vermemesine neden olmaktadır. Bu nedenle ileri üretim ortamlarında standart maliyetleme geleneksel maliyetlemeden farklı olarak düzenlenmiş ve uygulama yapılmıştır. Geleneksel maliyetleme sistemlerinde belirlenen standart mamul maliyetleri ile ileri maliyetleme yöntemlerinden kaynak tabanlı maliyetlemede saptanan standart mamul maliyetleri arasında; kapsanan maliyetler, doğru mamul maliyeti, objektif ölçülerin esas alınması gibi açılardan önemli farklılıklar vardır. İleri üretim ortamlarında, ileri maliyetleme yöntemleri ile geleneksel maliyetleme sistemleri arasındaki en önemli fark standart mamul maliyeti içinde yer alan kaynak ve faaliyet maliyetlerinde ortaya çıkar. İleri maliyetleme yöntemlerinde mamulün standart maliyeti içinde tüm işletme maliyetleri vardır. Ancak geleneksel sistemde yalnızca üretim faaliyeti maliyetleri vardır. Ayrıca geleneksel sistemde mamulün direkt maliyeti içinde sadece ilk madde ve malzeme, direkt işçilik maliyeti varken, ileri maliyetleme yöntemlerinde, bunların yanında enerji, yardımcı malzeme, basınçlı hava vs. kaynakların maliyetleri mamulün direkt maliyeti içinde yer alır. Maliyet yönetim sisteminde amaç, yönetime zamanında ve uygun bilgi sağlamaktır. Doğru fiyat tespiti, birçok işletme kararının verilebilmesi üretim faaliyetlerinin etkin bir şekilde yürütülüp yürütülmediğine bağlıdır. Maliyet yönetiminde sağlıklı birim maliyetinin hesaplanabilmesinde kullanılan yöntemlerden biriside Kaynak Tabanlı Maliyetleme Yöntemidir. Günümüz rekabet koşullarında, son derece stratejik bir bilgi özelliğine sahip mamulün ticari tam birim maliyetini objektif ölçüler kullanarak doğru bir şekilde belirlemeyi amaçlayan bu yöntem ; Türk bilim dünyasında ortaya konmuş bir maliyet sistemi olarak geliştirilerek dünya literatüründe yerini almayı amaçlamaktadır.