Türkiye türkçesinde bağlantı sesleri

Abstract

ÖZET Anahtar Kelimeler: Dil, bağlantı sesleri, Türkçe, kelime, ek Ekleşmeye dayalı bir sistem üzerine kurulan Türkçemizde doğrudan bitişemeyen kelime ek teşkilinde bağlantı, türeme seslerle sağlanabildiği gibi, doğrudan bitişebilen kelimelerde bağlantıyı kelimenin son, ekin ilk sesi sağlar. Doğrudan bağlanamayan kelime ek teşkilinde türeme ses hadisesi olurken, doğrudan bitişebilen kelime ek teşkilinde bağlantıyı sağlayan seslerde farklı ses hadiseleri görülmektedir. Tezimizde, bağlantı seslerinin Türkiye Türkçesindeki durumunu ortaya koyduk. Bağlantı sesiyle ilgili bu zamana kadar yapılan eksik terimlendirmelerden daha kapsamlı, çalışmalarımızın yönü doğrultusunda "bağlantı sesi" terimini tercih ettik. Bir vasıtaya ihtiyaç duyarak bitişebilen kelime ek teşkiliyle, doğrudan bitişebilen kelime ek teşkilindeki bağlayıcılık fonksiyonu yüklenen sesler de ifâde edilerek mevcut görüşlerden daha farklı bir bakış açısıyla değerlendirme yapıldı. Türkçemizin güçlü kalemlerinin eserleri taranarak bağlantı sesleriyle ilgili kelimeler tek, tek fişlendi. Elde edilen fişlemeler, alfabetik sıralamaya önem verilerek tek, tek incelendi. Bağlantı seslerinin genel görünümüne ve bağlantı ünlüsü, ünsüzü şeklinde ayrılarak ekleşmedeki durumlarına göre değerlendirmeleri yapılmıştır. Bağlantı sesleriyle ilgili hususlarda eş zamanlı düşünülerek çözüme varıldı ve ihtiyaç dahilinde Türkçenin tarihi dönemlerinden yararlanıldı. Bu alanda derinlemesine ilk çalışma olması nedeniyle araştırmamızda eksik yönlerin de olabileceği kanısına uzak değiliz. Türkçemizin derinliğim, zenginliğini, güzelliğini araştırabilmenin, bu alanda çeşitlilik ortaya koyabilmenin ve hizmet edebilmenin hazzına varılmıştır. Kelime ek teşkilinde bağlayıcılık yüklenen seslerin yer aldığı ekler fonksiyonlarına göre de değerlendirilerek çalışma, morfolojik sahayla da zenginleştirilebilir. 111