İslam Fıkhı'nda hastalığın sonuçları

Abstract

ÖZET Anahtar Kelimeler: Fıkıh, hastalık, tedavi, ruhsat, özür. Bu araştırmanın amacı insanın tabiî yaşantısını etkileyen hastalığın, şekil ve şartlan belirlenmiş olan ibadetleri nasıl değiştirdiğinin tespiti ve yine bu haldeki kişilerin hukuki tasarruflarının İslam tarafından nasıl değerlendirildiğinin belirlenmesidir. İslamî hükümler kişinin ferdi hayatını düzenlerken toplumsal barışı da sağlamayı esas almışlardır. Hastalık arızi bir durum olarak ferdi hayatı etkilerken insan ilişkilerinin de zora girmesine sebep olabilmektedir. İslam'ın bu hali nasıl değerlendirdiğini çalışmamızda incelemeye çalıştık. Tez üç bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde hastalık halinin ibadet hayatını nasıl etkilediği üzerinde durulmuştur. İbadetler genel anlamda Kur'an'da bildirildiği halde ayrıntılarından bahsedilmemiştir. İbadetlerin hangi şartlarda ne şekilde yapılacağını Hz Peygamber haber vermiştir. Bazı durumlarda ibadetlerin belirlenen şekillerinde değişmeler olabilmektedir. Bu şekil değişmelerinin sebeplerinden bir tanesi de hastalık halidir. İslam hastalığı güçlük olarak kabul etmiş kişinin mükellefiyetlerine bu hal sebebiyle bazı kolaylıklar getirmiştir. Bu çerçevede namaz, oruç, hac gibi ibadetlerdeki kolaylıları tespit etmeye çalıştık. İkinci bölümde ise hastalığın muamelat olarak bilinen hukuki tasarruflardaki etkileri üzerinde durulmuştur. Hastalık esnasında yapılan hukuki fiiller sıhhatli düşünememenin de getirebileceği bazı etkenlerle kişinin kendisini ya da başkasını zarara uğratmasına neden olabilmektedir. Bu durumdaki kişinin hukuki tasarruflarına İslam'ın koymuş olduğu kısıtlamaları ve bu hal ile karşılaşan kişilerin bazı sorumluluklarını ele almaya çalıştık. Üçüncü bölümde ise zorunlu hallerde hastalığın ortadan kaldırılması için İslam'ın koymuş olduğu bazı yasakların zaruret ölçüsünde aşılmasına izin verilmesi ve bu konu hakkında mezheplerin görüş ayrılıkları konu olarak işlenmiştir. İslam hastalığı bir özür olarak kabul etmiş ve bu durumdaki kişilere bazı kolaylıklar getirmiştir. Getirilen kolaylıklar ise hastalığa göre şekil almaktadır. Çalışma boyunca mukayese metodu kullanılarak Hanefî, Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezheplerinin konular hakkındaki görüşleri aktarılmaya çalışılmıştır.