Abstract:
ÖZET ANAHTAR KELİMELER: Abdalan-ı Rum, Ahiyan-ı Rum, Baciyan-ı Rum, Gaziyan-ı Rum, Vakıf, Şeyh îzzeddin İsmail, Şeyhler Köyü, Sakarya Osmanlı Devleti'nin kuruluş döneminde dört unsurdan söz edilir. Bunlar; Abdalan-ı Rum, Ahiyan-ı Rum, Baciyan-ı Rum ve Gaziyan-ı Rum'dur. îlk Osmanlı Padişahları bunlarla iyi ilişkiler kurmak ve onlardan yardım almak şeklinde karşılıklı bir yardımlaşma süreci içerisine girmişlerdir. Bunların Osmanlı Devleti'nin kurulmasındaki önemli unsurlardan olduklarını belirtebiliriz. Bu zümrelere mensup olan Şeyhler, Ahiler ve Fakihler dağ başlarına ya da ıssız yol güzergahlarına yerleşmişler, savaşlara katılmışlar ve bu bölgelerin şenlendirilmesinde önemli faaliyetler üstlenmişlerdir. İlk Osmanlı Padişahları da bunları bu yararlılıklarından dolayı ödüllendirmişler ve onlar için köyler vakfetmişlerdir. İşte, bu çalışmada üzerinde durduğumuz, kendisine Orhan Gazi tarafından Çaluca ve Şeyhler Köyleri (Sakarya ili, Hendek ilçesine bağlı) vakfedilen Şeyh İzzeddin İsmail de önemli dini şahsiyetlerden biridir. Bu şahsiyetlere vakfedilen yerlerin yanı sıra çok çeşitli amaçlarla vakıf müesseselerinin kurulduğunu görüyoruz. İnsanları, yaşamın getirdiği her türlü olumsuzluklara karşı koruması, iç huzur ve asayişi sağlayarak cemiyet hayatını ahenkli hale getirmesi rolünden dolayı; İslam-Türk Kültürü vakıf kurulmasını "insanların en ziyade muhtaç olduğu şeyi vakfetmek, vakıfların en hayırlısıdır" inancı ile asırlar boyu teşvik etmiştir. İnsanlık tarihinin çok eski devirlerden itibaren, toplumların, kendi bünyeleri içinde, üyelerinin tam ihtiyaçlarını karşılamak üzere çeşitli uygulamalar ve müesseseler geliştirdikleri bilinmektedir. Başlangıcını tam olarak bilmediğimiz ancak çok eski dönemlerde oluşmaya başladığını tahmin ettiğimiz vakıf müessesesi Türk-İslam toplumunda ve özellikle de Osmanlı Devleti zamanında en ileri seviyeye ulaşan hizmetleriyle toplumun sosyal, ekonomik ve kültürel yaşantısına önemli ölçüde katkıda bulunmuştur.
