Sivil toplum ve sivil itaatsizlik kavramlarının ilişkisi ve meşruiyeti üzerine bir değerlendirme

Abstract

ÖZET Anahtar Kelimeler: Sivil itaatsizlik, ahlak, özgürlük, vicdan, sivil toplum, şiddetsizlik, yasallık. Sivil itaatsizlik olgusu, günümüzde "sivil toplum" anlayışının gelişmesi ve çağdaş toplumun vazgeçilmez bir unsuru olarak görülmesinin ardından gelişen bir eylem biçimidir. Dolayısıyla sivil itaatsizlik, bir toplumun demokrasi bilincine sahip olmasıyla yakından ilgilidir. Bu çalışmada özellikle yasa, düzen, özgürlük, ahlak ve vicdan gibi olguların sivil itaatsizlik ile ilişkisi ortaya koyulmaya çalışılmıştır. Olaya ahlaki açıdan bakıldığında, yasaya karşı olan eylemin anayasa önündeki haklılığı eylemin aslında, haksızlığa karşı direnişin, toplum vicdanının yansıması olduğunu göstermektedir. Bu yüzden "sivil itaatsizlik" bir tür doğal hukukun verdiği yurttaşlık görevi niteliğindedir. Sivil itaatsizlik, bir toplum hayatında bütün yasal yolların tıkandığı noktada, suskunluk yerine, bireyden yana olmayı hedefleyen, ancak bunu yaparken de şiddetsizliği ön gören bir eylemdir. Bu yüzden sivil itaatsizlik olgusu Habermas'a göre demokratik hukuk devletinin, tepki biçimi olarak görülmektedir. m