Türkiye’de siyasal modernleşme

Abstract

Türkiye'de, yönetim sürecinde meydana gelen değişmelerin, Tanzimat'tan Cumhuriyete ve Cumhuriyetten çok partili döneme kadar iki bölüm halinde incelenmesi, bu sürecin siyasal modernleşme ve demokratikleşme açısından ne anlama geldiğinin araştırılması, bu çalışmanın hem kapsamını ve hem de amacını oluşturmaktadır. Bunun için öncelikle modernleşmenin azgelişmiş ülkeler açısından ne anlama geldiği ve azgelişmiş ülke modernleşmelerini açıklamaya yönelik geliştirilen modernleşme teorileri üzerinde duruldu. Modernleşmenin siyasal boyutlarını ifade eden siyasal modernleşme ve demokratikleşme süreçleri üzerinde durularak, bu şekilde siyasal modernleşmenin ve demokratikleşmenin varlığını mümkün kılacak ana unsurlar tartışıldı. Türkiye'deki siyasal yapının geçirdiği değişimin yönü, siyasal modernleşme ve demokratikleşme ile ilgili ortaya konan bu unsurlar açısından incelenerek, demokrasi ile olan ilişkisi araştırıldı. Araştırma sürecinde tamamen, yazılı olan kaynaklardan yararlanıldı ve bu doğrultuda gazete, dergi, makale ve kitaplar bu çalışmanın temel referanslarını oluşturmaktadır. Verilerin toplanmasında fış yöntemi kullanıldı ve kaydedilen bilgiler, çalışma planı doğrultusunda değerlendirilerek konu sistematiği içinde yazıldı. Araştırma sonucunda, modernleşme olgusu karşısında azgelişmiş ülkelerin benzer özellikler gösterdiği gözlenmiştir. Benzer şekilde siyasal modernleşme ve demokrasi konusunda da ortak sorunlara ve olgulara rastlanmaktadır. Bu ülke yönetimlerinin, kendilerinden daha üstün olduğuna inandıktarı Batı medeniyeti ve kültürü karşısında geliştirdikleri politikaların içe dönük ve savunma amaçlı olduğu anlaşılmaktadır. Türk yönetim sistemine hakim modernleşme anlayışının da bu kalıpların dışına çıkamadığı gözlenmiştir. Buna göre Osmanlı ve Cumhuriyet dönemi modernleşmeleri genel olarak bu mantığa dayanmakta ve uygulanan modernleşme politikalarında halk, Batıda olduğu gibi merkezde değil, fakat, merkezin dışında ve nesnel bir durumda bulunmaktadır. Dolayısıyla uygulanan modernleşme politikaları demokrasi ve özgürlükler konusunda ciddi bir başan sağlayamamaktadır.