Başbakanlık Osmanlı arşivi sadaret yazışmalarında milli mücadele (16 Şubat-30 Mart 1919)

Abstract

ÖZET Osmanlı yönetimindeki bir çok zaafiyete rağmen, İtilaf Devletleri'nin Anadolu'daki emellerini sezen bazı devlet adamları Anadolu ve Trakya'ya Mustafa Kemal Paşa, Kazım Karabekir Paşa, Ali Fuat Paşa,Cafer Tayyar Paşa ve Nurettin Paşa gibi milletin menfaatini göz önünde bulunduracak komutan ve valiler atamak suretiyle memleketin büsbütün sahipsiz kalmasını engellemişlerdir. Batı Anadolu; Rumların şımarıklıkları ve Yunanlılar'ın tazyiki ile Milli Mücadele azminin en yüksek olduğu bölgemiz olmuştur. Yine Adana ve Güney Anadolu'da Ermenilerin Fransızlarla birlikte hareket etmeleri Türk halkının işgallere karşı direnişinin artmasında önemli etkide bulunmuştur. Anadolu'da işgallerin hızlanmasında ve bu kötü gidişata mukabil toplumda bağımsızlık azminin artmasında şüphesiz Damat Ferit Hükümeti 'nin de katkısı unutulmamalıdır. Çünkü Ferit Paşa Sadrazam olur olmaz yönetim kadrolarında değişikliğe gitmiş ve bu değişiklikleri yaparken de İtilaf devletlerinin isteklerini,Rumlann şikayetlerini ve bunlardan daha öte İttihatçı düşmanlığım göz önünde bulundurmuş, bu durum da halkın tepkisine neden olmuştur. Sonuç itibarı ile tezimizin kapsadığı dönem olan "16 Şubat-30 Mart 1919" tarihleri Anadolu'nun işgali ve Milli Mücadele'nin doğuşu bakımından son derece hareketli tarihler olmuştur.Özellikle Paris Konferansı ile Batı Anadolu'nun Yunanlılara bırakılması ve ortada sebep yokken 7. maddeye dayanarak yapılan işgaller Anadolu halkını uyandırmış ve Milli Mücadele azmini harekete geçirmiştir. Çalışmamızda; bahsedilen tarihlerde Osmanlı Devleti'nin idari,sosyo-ekonomik ve harici durumu incelenmiş, ağırlıklı olarak Başbakanlık Osmanlı Arşivi Sadaret Evrakı Belgeleri kullanılmak suretiyle belgeler ışığında Milli Mücadele'nin hangi şartlar altında başlayıp yayıldığı ve Anadolu'daki genel durum açıklanmaya çalışılmıştır.