Abstract:
ÖZET Uluslararası piyasalarda giderek artan rekabet, işletmeleri hem ülkeleri içinde hem de uluslararası boyutta, global pazarlarda rekabet etme yeterliliğini kazanmaya yöneltmiştir. Paranın kaynak maliyetinin çok yüksek olduğu günümüz ekonomik koşullarında işletmeler, pazarda varlıklarını sürdürebilmek için stok yatırımlarını en az miktarda tutmalıdırlar. Tam Zamanında Üretim Sistemi ilk olarak otomotiv sektöründe faaliyet gösteren Japon Toyota Motor Co. Firmasında uygulamaya konulmuştur. Çeken sistem olarak da adlandırılan Tam Zamanında Üretim Sisteminde hedef sıfır hata, sıfır hazırlık zamanı ve sıfır stok ile üretimin sağlanmasıdır. Minimum kayıp ile yüksek kalitede ürün üretilmesi maliyetlerin azaltılmasıyla sonuçlanmaktadır. Materyallerin tedarik sıklığının belirlenmesi, tedarik planlarının hazırlanması, tedarikçilerle uzun vadeli stratejik ilişkilerin geliştirilmesi Tam Zamanında Üretim Sisteminin önemli öğeleridir ve satın alma fonksiyonunun sorumluluk alanını oluşturur. Bu öğeler; doğru malzemenin, doğru kaynak ve yerde, doğru miktar ve zamanda, doğru fiyattan, doğru hizmet ile elde edilmesine dayanmaktadır olup; faaliyetler arasında kalite gereksinimlerini karşılamaktadırlar. TZÜ Sisteminde amaç; alıcıya gereksinim duyduğu zamanda, gereksinim duyduğu miktarda, yüksek kaliteli malzemenin, küçük partiler ve sık teslimat ile sağlanmasıdır. Tedarikçi firma günlük, hatta saatlik sevkıyat yapabilecek esnekliğe sahip olmalıdır. Kısaca genel bir değerlendirme yapıldığında, TZÜ ve/veya TZS ' yi uygulayan firmaların sağladıkları avantajların, uygulamayan firmalar tarafından bilinmesi için makro ve mikro önlemlerin alınması gerekmektedir. Böyle bir yönetimin ülke bazında genel kabul görmesi, ülkenin küresel rekabet gücünü arttıracak ve bu amaç çerçevesinde faaliyet gösteren tüm firmaların performansını yükseltecektir. Literatürde bir devrim olarak adlandırılan JIT sisteminin dünyanın önde gelen firmaları tercih edilmesinde, birçok avantajlı yöne sahip olması önemli rol oynamaktadır. Ancak sistemin sahip olduğu avantajlı yönlerinin yanı sıra, birçok dezavantajlı yönü de bulunmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada, JIT siteminin avantaj ve dezavantajları üzerine geniş bir literatür taramasına gidilmiş, TZÜ felsefesi ve bu felsefe altında yan sanayiden ana sanayiye hangi kriterler eşliğinde sevkıyatların yapıldığı incelenmiştir. VI
