Kuran’ın modern tevili açısından Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın tefsiri

Abstract

ÖZET Toplumlardaki biçimsel değişikliği,geleneklerin,tüketim şekillerinin değişmesini, eski yaşantının yerine yenisinin getirilmesini ifade eden modernizm; Rönesans ve Reform hareketleriyle Avrupa'da başlayarak tüm dünyayı etkisi altına alan bir süreçtir. Bu süreci iyi değerlendiren Avrupalı devletler, diğer toplumları sosyal, kültürel, ekonomik ve kültürel bakımdan etkilemiştir. 18. ve 19. yüzyıllardaki bu hadiseler neticesinde, Müslüman toplumların bünyesinde önemli değişiklikler meydana geldi. Avrupa'nın farklı kurum ve kültür yapılan İslam dünyasında yeni bir kültürün doğmasına neden oldu. İslam dünyasında yaşanan gelişmelere paralel olarak ortaya çıkan yeni ihtiyaçlara cevap verme, sorunlara çözümler bulma noktasında tedricen oluşmuş ve şekillenmiş olan modern tefsir anlayışı, bu süreçte Kuranın yeniden yorumlanma çabalarının bir göstergesidir. Bu sahadaki ilk çalışmalar; C. Afgani, M. Abduh, Reşid Rıza ve S. Ahmet Han tarafından başlatılmıştır. Modernist yorumcular, Kurandaki, kıssaları, mucizeleri, vb. konulan kendi anladıktan şekilde modernist bir çerçevede yorumlamışlardır. Biz "Kuranın modern Tevili açısından M.H. Yazır ve tefsiri "Hak Dini Kuran Dili" adlı bu çalışmamızın birinci bölümünde modernist tevil hareketinin mahiyetini ve temel özelliklerini 8 madde halinde incelemeye çalıştık. İslam dünyasında başlayan bu tefsir hareketinden ülkemiz de etkilenmiştir. Ülkemizde özellikle modernist tevil hareketinin Türkiye ayağım temsili açısından M.H. Yazır ve tefsiri önemli bir yere sahiptir. Osmanlının son dönem alimlerinin iyi bir örneği olan M.H. Yazır; Türkiye'de Batılılaşma sürecinin en hareketli ve en problemli döneminde yaşamış çok yönlü bir alimdir. Dinin problem ve ihtiyaçlarına binaen, Kuran ve tefsir açısından bir çözüm ve cevap olmak üzere hazırladığı, dikkate değer bir çalışmadır. Bizde bu açılardan M.H.Yazır ve Tefsirini modern tevil anlayışı açısından değerlendirmeye çalıştık. Bu amacımızı gerçekleştirmek için temel kaynak olarak, Elmalılı M.H. Yazır' in 'Hak Dini Kuran Dili', J.M.S. Baljon'un 'Kuran Yorumunda Çağdaş Yönelimler' i, J.J.G. IVJansen'in 'Kuran'a Yaklaşımları' ve bu sahadaki diğer eserlerden faydalandık. Sonuç bölümünde ise Elmalık M. Hamdi Yazar'ın tefsirinde Kuran'ı yorumlarken modern mi, klasik mi? olduğunun sonucuna varmaya çalıştık.